KKTC Merkez Bankası’nın Ekim-Aralık dönemini kapsayan “Üç Aylık Bülteni”, ekonomideki sorunların 2020’nin ikinci yarısında çek yasaklı sayısında kendini göstermeye başladığını yansıtıyor.
Geçen yıl Mart ayında başlayan COVID-19 salgını ve karantina önlemleri nedeniyle Mart-Haziran ayları arasında minimuma inen çek kullanmaktan men edilenlerin sayısı Temmuz-Aralık döneminde Ocak-Haziran dönemine kıyasla %146.71 oranında yükseldi.
KKTC Merkez Bankası’nın rakamları, 2020’nin bütününde çek kullanmaktan men edilenlerin sayısının 1,633 kişi düzeyinde saptandığını gösteriyor.
Bankanın verilerine göre 2020 yılında, çek kullanmaktan men edilen kişilerin sayısı 2019’a kıyasla %24.41 oranında gerilemesine rağmen, üçüncü ve dördüncü çeyrekteki keskin artışlar 2021 için endişe verici bir gelişme olarak yorumlanıyor.
Veriler göre 2018’in üçüncü çeyreğinde 494, 2019’un üçüncü çeyreğinde 459 olan çek yasaklılarının 2020’nin üçüncü çeyreğinde 745 düzeyinde gerçekleştiğini gösteriyor.
2018’in son çeyreğinde 1,019 kişi, 2019’da 460 kişi olan yasaklı sayısı 2020’de 417’ye kişiye indi. 2020’nin ikinci yarısında ise 2018’de 1,513 olan çek kullanmaktan men edilenlerin sayısı 2019’da 919 kişiye inerken, 2020’de yeniden tırmanarak, 1,162 kişi düzeyine ulaştı.
ÇEK YASAKLILARININ 2020’DEKİ GELİŞİMİ
Ekonomideki bozulmayla birlikte Eylül 2018’den itibaren yükselme eğilimine giren çek yasaklı sayısı, 2019’un ikinci çeyreğinde biraz hız keserken, bu gelişme 2020 yılına da taşınmıştı.
Ekonominin pandemiyle yeterince tanışmadığı Ocak, Şubat ve Mart aylarında sadece 393 kişiyle geçtiğimiz iki yıla kıyasla (2018: 442 kişi, 2019: 812 kişi) oldukça düşük seyreden yasaklı sayısı. Nisan ve Haziran dönemini kapsayan ikinci çeyrekte 78’e kadar geriledi.
KKTC Merkez Bankası’nın 2020’nin bütününü kapsayan 4’ncü çeyrek raporuna göre, üçüncü çeyrekte çek kullanmaktan men edilen kişilerin sayısı ikinci çeyreğe kıyasla %855.13 oranında, birinci çeyreğe kıyasla ise %89.59 oranında arttı. Yılın son çeyreğindeki yasaklı sayısı ilk çeyreğe göre %6.11 oranında, ikinci çeyreğe göre %434.62 oranında artarken, üçüncü çeyreğe kıyasla %44.03 oranında geriledi.
2020 Ocak ayında 132 olan yasaklılar, Şubat’ta 158, Mart’ta 103, Nisan’da 2, Mayıs’ta 0 ve Haziran’da da 76 kişi olarak kayıtlara geçti. Haziran sonu itibarıyla sadece 471 kişi olan çek kullanmaktan men edilen kişi sayısına Temmuz’da 295 kişi, Ağustos’ta 271 kişi ve Eylül’de de 179 kişi eklenirken, kümülatif toplam 1,216 yasaklıya çıktı. Listeye Ekim’de 140 kişi, Kasım’da 158 kişi ve Aralık’ta da 119 kişi eklendi.
Ekonomi çevreleri çek yasaklıları sayısının 2015, 2016 ve 2017’de kademeli olarak düştüğünü ancak, 2018’in son çeyreğinde döviz kriziyle birlikte yine ciddi bir sorun olarak geri döndüğünü hatırlatarak, 2019’da kısmen sağlanan iyileşmenin 2020’de hem pandemi hem de döviz kriziyle birlikte tekrar bozulmaya başladığına işaret ediyor.
