ARTUN ÇAĞA
Yüksek enflasyon ülkede vatandaşın alım gücünün iyice düşmesine neden oluyor:
ALIM GÜCÜ DİPTE
Türk Lirası’nın değer kaybıyla birlikte madeni paralarla alışveriş yapmak imkânsız hale gelirken, vatandaş 50 TL’yi artık 5 TL’den bile değersiz olarak algılıyor. KKTC’de bir ay hariç Aralık 2019’dan, Türkiye’de ise Ocak 2019’dan bu yana kesintisiz bir şekilde yükselen aylık enflasyon, TL’nin değerindeki erime ile birleşince alım gücü dibe vurdu. Yüksek enflasyon nedeniyle vatandaşların cebinde artık 10, 20, 50 TL’lik banknotlar yerine, 100 ve 200 TL gibi büyük kupürlü banknotlar var. 2009’da çıktığı zaman 132 dolara karşılık gelen 200 lira ile artık sadece 6.5 dolar alınabilirken, hayat pahalılığı karşısında madeni paralar alım gücünü yitirdi.
1.5 MİLYAR ADEDİ GEÇTİ
TC Merkez Bankası’nın Ocak 2024 verilerine göre piyasadaki en büyük iki banknot olan 200 ve 100 liranın adet bakımından toplam emisyondaki payı yüzde 62’yi geçti. Emisyon verilerinin düzenli olarak paylaşılmaya başlandığı 2011 yılının şubat ayında en büyük iki banknotun payı %26, faiz indirimlerinin başladığı Eylül 2021’de ise %53 seviyesindeydi. 200 liralık banknotların adedi Mart 2022’de 500 milyonu; Şubat 2023’te 1 milyarı aştıktan sonra, Ocak 2024’te 1 milyar 526 milyon adedin de üzerine çıktı.
BOZUKLUKLAR HATIRA PARA GİBİ
Ekonomistler, büyük kupürlü banknotlardaki artışı “ekonomilerin kötüye gidişin resmi” olarak yorumladı. Gerek KKTC’nin gerekse TC’nin son 7-8 yıldır enflasyon sorunuyla boğuştuğunu vurgulayan ekonomistler, iki yıl önce 200 liraya yapılan pazar alışverişinin artık 2 bin lirayı aştığını belirtiyor. Ekonomistler, artık madeni paraların neredeyse hiç kullanılmadığına ve hatıra para gibi olduklarına işaret ederken, “50 liranın” ise yeni “5 lira” gibi algılandığına dikkati çekiyor. Türkiye’de bir süreden beri daha büyük kupürlü banknotların ihtiyaç haline geldiği konuşuluyor.
