ÖZEL HABER
KIB-TEK’in ara bakımları kurum personeli tarafından düzenli yapılan dizel santrallerin “büyük servis” olarak bilinen ve yaklaşık 1 ayda tamamlanan ana bakımı için yasal çerçevedeki zorunlu adımları atmaması, KKTC ekonomisine sadece son 113 günde 10 Milyon Doları aşkın zarar verdi.
Günlük ortalama 50 bin dolara ulaşan kamu zararı, her geçen gün katlanarak büyüyor. Bu durum, şimdiden elektrik faturalarına yeni bir zam gerekçesi daha yaratmış durumda.
PARÇA VAR, BAKIM YOK
Resmi belgeler ve kurum içi yazışmalara göre, Teknecik’teki üç dizel makinenin 12 bin saatlik çalışma süreleri tamamlanmış ve sadece yetkili servis tarafından yapılabilecek ana bakım zamanları gelmişti.
Yedek parçaları aylar öncesinden EÜAŞ’tan temin edilip santral deposunda hazır bekleyen bu makineler için tüm uyarılara karşın kurum yönetiminin bakım hizmeti alınması için ısrarla harekete geçmediği ortaya çıktı.
KIB-TEK yönetimi, kırılmadan 68 gün önce, bu makinelerin “ivedilikle servise alınması gerektiği, aksi takdirde kırılarak devre dışı kalacakları” yönünde resmi yazıyla uyarıldı.
Ancak bakım talebi EÜAŞ’a hiç iletilmedi.
YETKİLİ SERVİS ZORUNLU
KIB-TEK mühendis ve teknisyenlerinin dizel makinelerin ara bakımlarını yapma yetkisi bulunuyor ancak 12 bin saatlik ana bakımlar sadece yetkili servisler tarafından veriliyor. Yetkili servisler dışındaki ana bakım müdahaleleri makinelerin garanti ve sigorta kapsamından çıkmasını neden oluyor.
MALİYETİ AĞIR OLDU
6 numaralı makine 23 Nisan’da, 3 numaralı olan da 1 Temmuz’da zorunlu bakımları yapılmadığı için kırılarak üretim dışı kaldı.
KIB-TEK’in kurulu gücü 610 MW olsa da bir termik ünitedeki arıza ve iki makinenin kaybıyla üretilebilen maksimum güç 290 MW’a düştü. AKSA’nın sisteme verdiği 120 MW’lık enerjiyle birlikte şebekeye toplam 410 MW elektrik veriliyor.
Bu makinelerin devre dışı kalmasıyla oluşan üretim açığı, mobil santraller ve Güney Kıbrıs’tan yapılan alımlarla kapatılıyor. Bu da KIB-TEK bütçesine büyük bir yük bindiriyor.
ZARAR TABLOSU
| Üretim Yöntemi | Toplam Maliyet | Dizel Referansına Göre Zarar |
| Acil Durum Santrali | 7.186.000 $ | 2.847.600 $ |
| Güney Kıbrıs’tan Alım | 14.916.000 $ | 10.576.800 $ |
SIRADAKİ TEHLİKE: MAKİNE 4
Şu an hâlâ çalıştırılmakta olan Makine 4’ün de bakım süresi geçmiş durumda.
Tıpkı kırılan iki makine gibi, o da “servis saati aşılmış” olarak riskli şekilde devrede tutuluyor.
Bu makine de kırılırsa, üç dizel makinenin eksikliğiyle günde yaklaşık 900 bin kWh’lik enerji açığı oluşacak.
Bu açığın dış kaynaklardan karşılanması durumunda günlük zarar 75 bin dolara çıkacak.
EÜAŞ’TAN TALEP EDİLMEDİ
Türkiye ile KKTC arasında imzalanan protokol uyarınca, dizel santrallerin bakım ve yedek parça hizmetleri EÜAŞ’a devredilmişti. Dizal santrallerin tüm parçaları EÜAŞ’tan tedarik edilerek Teknecik’teki makinelerin yanındaki depoda olmasına rağmen, KIB-TEK yönetimi yazılı bildirime karşın yasal zorunluluğu olmasına karşın bugüne kadar EÜAŞ’tan servis süreleri geçen makinelerin bakımı için hizmet talep etmedi.
TC ile KKTC arasındaki protokol uyarınca geçtiğimiz yıllarda EÜAŞ, KIB-TEK yönetiminin servis talebinin ardından Türkiye’de ihaleye çıkarak yetkili servislerden birini KIB-TEK dizel makinelerinin bakım hizmetini yapmak üzere seçerek görevlendiriyordu.
ELEKTRİK KESİNTİLERİNİ TETİKLEYEBİLİR
KIB-TEK’in kurulu gücü 435 MW olsa da termik santraldeki iki ünitenin birindeki arıza ve iki makinenin kaybıyla üretilebilir güç 290 MW’a düştü. Oysa Temmuz-Ağustos aylarında talep 470 MW’a kadar çıkabiliyor. AKSA’nın ise sisteme yaklaşık 120 MW katkı yapıyor.
Uzmanlara göre bu denge son derece kırılgan: “Bir makine daha devre dışı kalırsa sistem çökebilir, plansız ve uzun süreli kesintiler kaçınılmaz olur.”
