Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nde, 1 milyar 203 milyon 447 bin 700 TL’lik Başbakan Yardımcılığı, Turizm, Kültür, Gençlik ve Çevre Bakanlığı bütçesi görüşülerek oyçokluğuyla kabul edildi.
CTP Milletvekili Sıla Usar İncirli konuşmasında, bütçenin 1.53’ünün bakanlığa ayrılıyor olmasına dikkat çekerek, turizme yatırım yapılması ve medet umulmasının “iki yüzlülük” olduğunu kaydetti.
Turizmin bu ülkenin en önemli geleceği olduğunu dile getiren İncirli, doğanın tarihinin ülkeye bahşettiği bir lütuf olduğunu söyledi.
Bakanlığın altında birçok daire olduğunu ve her birinin bir birinden önemli daireler olduğunu dile getiren İncirli, bu dairelerin stratejik öneme sahip olduğunu ve bu kadar düşük bütçe ile bu işlerin nasıl yürütüleceğini sordu.
Turizm ve çevrenin bir birini tamamlayan faktörler olduğunu dile getiren İncirli, dengenin korunması gerektiğini vurguladı.
Daha önce yapılan bir Turizm master planının ortaya konduğu hedefleri anlatan İncirli, kitle turizminin bu ülkede ağır bastığını fakat turizm çeşitliliği yapılabilecek bir ülkede olunduğunu ve bu tartışmaların yaklaşık 20 senedir devam ettiğini ama hiçbir zaman bir sonuca varılmadığını kaydetti.
Şehir planlanmasının düzgün yapılması gerektiğine dikkat çeken İncirli, Şehir Planlama Dairesi’nin haline bakılması gerektiğini, dairenin fiziki koşullarının düzgün olmadığını, yeterli personeli bile olmadığını söyledi.
Şehir Planlama Dairesinde teknik uzmanlık açısından da büyük eksiklik yaşandığını dile getiren İncirli, bu dairenin güçlendirilmesi gerektiğini ve bütçede kaynak ayrılması gerektiğini belirtti.
Çevre Koruma Dairesi’nin de önemine dikkat çeken İncirli, çevre yasasının eksiklikleri olduğunu ve bu kadar kirli bir çevrede yaşamanın topluma yakışmadığını kaydetti.
Atıklarla ilgili bütçelerin ayrılması ve kafa yorulmasının şart olduğunu dile getiren İncirli, hava, su ve toprağın temizlenmesi gerektiğini belirtti.
Çevre ihtisas komisyonu kurulduğunu ve önereceği başlıkların bu bütçede olup olmadığını soran İncirli, Paris Sözleşmesini oyladıklarını anımsatarak, sözleşmelerin süslü laflarla onaylanmasının önemi olmadığını, hayata geçirilmesi için bütçede bu kalemlerinin ayrılması gerektiğini kaydetti.
Devlet Tiyatroları’nın yandığı tarihten beri emanetçi gibi salon aradığını dile getiren İncirli, 24 senede bir tiyatro binasının yapılmamasının ülkenin ayıbı olduğunu belirtti.
25. yılda bir tiyatro binasının bitirilmesini talep eden İncirli, bu binanın bitirilerek hep birlikte açılışının yapılması gerektiğini kaydetti.
Güneyden adaya gelen turistler için güneyden açılan kapıların yayılarak artırılması gerektiğini dile getiren İncirli, turizm meslek okullarının artırılarak ülke içinde otellerde çalışacak öğrencilerin eğitilmesi gerektiğini söyledi.
Çolakoğlu
CTP Milletvekili Şifa Çolakoğlu da, Gençlik Dairesi’nin “üvey evlat muamelesi gördüğünü” söyledi.
Daire çatısı altında kullanılan gençlik kamplarının ne durumda olduğunu merak ettiğini dile getiren Çolakoğlu, çocuklara en azından KKTC’deki bölgeleri görerek kaynaşabilme fırsatı verilmesini istedi.
Kampların artırılması gerektiğini söyleyen Çolakoğlu, gençlik merkezli binaların da geliştirilerek artırılması gerektiğini belirtti.
Federasyonlara ayrılan bütçenin de yeterli olmadığını dile getiren Çolakoğlu, halk dansları ve izcilik federasyonlarına da daha adaletli bütçe ayılması gerektiğini söyledi.
Çolakoğlu, Kültür Dairesi’nde güzel işler de yapıldığını ancak dairenin tüm salonlarındaki konser piyanolarının “döküldüğünü” kaydetti.
Özuslu
CTP Milletvekili Sami Özuslu, tiyatrosuz toplum olamayacağını, bütçenin daha ciddi düşünülerek dağıtılması gerektiğini söyleyerek, ilgili bakana “Türkiye’yi de ikna ederek külliye projesini durdurma ve inşaatı ihtiyaç olan binalara dönüştürme” çağrısında bulundu.
Öğrencilerin ders yapacak bina bulamazken külliyeden bahsedildiğini dile getiren Özuslu, “Bütçeye koyacak para bulamıyorsunuz. Gelin bu işten vazgeçelim” dedi.
Turizmle ilgili önerilere yer veren Özuslu, bilet fiyatlarının düşürülemeyeceğini, havalimanının ancak federal çözümle kullanılır hale gelebileceğini söyleyerek, Güneyden gelen çok sayıda turistin günlük esnafa dönük ciddi bir turistik faaliyet oluşturduğunu belirtti.
Özuslu, bunlara yönelik çalışma yapılması gerektiğini, ayrıca tanıtıma ayrılan kaynağın da yeterli olmadığını söyledi.
Milli günlerde dış temsilciliklerde dönüşümlü olarak sanatçı, kültür insanı, müzikleri insanlarla buluşturma çağrısında bulunan Özuslu, ülkenin tanıtımında efsanelerin önemli rol oynadığını efsaneleri derleme ve farklı dillere çevirerek duyurma önerisinde bulundu.
Teşvik alan sektörleri, sendikalaşma ile teşviklendirme önerisini dile getiren Özuslu, “Bu önemli devrim olur. Çok sayıda insanımız iş bulur, işe mutlu gider” dedi.
Rogers
Bağımsız milletvekili Jale Refik Rogers, bütçe rakamlarının yeterli olmadığını, dairelerin içlerinin boşalmasının nedenlerinden birinin de bu olduğunu belirtti.
Personel için ayrılan bütçenin önemli bölümümün geçici işçilere ayrıldığını söyleyen Rogers, kadrolu, liyakat sahibi, teknik kişilerin kadroda bulunmadığını savundu.
Rogers, kurumlara ve dairelere sahip çıkılmadığını dolayısıyla bir şeylerin iyiye gitmesinin beklenemeyeceğini söyleyerek, aynı sistemsizlik ve eksikliklerin konuşulmaya devam ettiğini belirtti.
Eski Eserler Dairesi fonunun Maliye Bakanlığı’na alınmasıyla birlikte, dairenin kapatılmış sayılabileceğini savunan Rogers, kültürel mirasa sahip çıkılmadığını, ayrılan bütçenin de yeterli olmadığını söyleyerek, eleştirilerde bulundu.
Girne Limanı’nın Anıtlar Yüksek Kurulu’na danışılmadan restore edilmeye başlandığını, bu nedenle yapılan zeminin yıkılarak yeniden yapılmak zorunda kalındığını söyleyen Rogers, zararı kimin ödeyeceğini sordu.
Rogers, esnafın yapılan anlaşmadan memnun kalmadığını ve restorasyon bitse de dükkanları açmayacağını açıkladığını dile getirerek, bu konuda bilgi talep etti.
İmar planları ve plansız büyüme konularına değinen Rogers, Şehir Planlama Dairesi’ne istihdamlar yapılması gerektiğini söyledi.
Solyalı
CTP Milletvekili Ürün Solyalı, bütçelerin vizyonlar ve siyasi tercihler üzerine kurgulandığını söyleyerek, bu bakanlığın ve bağlı kurumların neye göre düzenlendiğinin anlatılmadığını savundu.
Gençlerle yapılan anketlerde gençlerin önemli bir kesiminin “gözden çıkarılmış” hissettiğinin ortaya çıktığını söyleyen Solyalı, gençlik başlığının neden bu bakanlık altında toplandığını sordu.
Gençlere yönelik rakamları yukarıya çekme çağrısında bulunan Solyalı, turizm teşvik kısmındaki rakamın da genç girişimcilerin turizm yatırımlarına da para kaydırma çağrısında bulundu.
Solyalı, Paris ve BM İklim Sözleşmesi gereğini yapabilmek için bütçede hangi rakamların ayrıldığını sordu.
Gençlik için yatırımlar, engelli gençler, LGBT+ bireylerin toplumla bütünleşmesi, gençlerin AB fonlarına ulaşması ve kültür ve sanata yönlendirilmeleri konusunda neler yapılacağını soran Solyalı, gençlerin değişen dünyaya ayak uydurması, istihdam gibi sorunların bu bütçeyle nasıl çözüleceğini sordu.
Solaylı, kadroların neden doldurulmadığını, kaç tane geçici işçi çalıştığı sorularını yöneltti.
Baybars
Bağımsız Milletvekili Ayşegül Baybars, yatırım projelerine ayrılan kaynağın azaldığını, doğru ve efektif kullanmak gerektiğini belirtti.
Baybars, hükümetin mahalli projelere ayrılacak kaynağı ortaya koyması gerektiğini dile getirerek, turizm geliştirilmediği sürece gelirleri artırmaya yönelik adım atılamayacağını söyledi.
Tasarruf tedbirleri bağlamında liyakatı sağlamaya yönelik istihdamlara yönelmek yerine 500 kişilik geçici istihdam yapıldığını savunan Baybars, bunun tasarruf tedbiri alınmadığını gösterdiğini söyledi.
Baybars, Başbakan Yardımcısı’nın Başbakan ile birlikte kamu maliyesinin gelirlerini artırmaya yönelik vizyon ortaya koyması gerektiğini belirtti.
Ara eleman yetiştirilmesi konusunda protokol imzalanması gerektiğini dile getiren Baybars, bunun büyük bütçe gerektirmediğini söyledi.
Farklı turizm modellerine yönelik çalışmalarla ilgili bilgi talep eden Baybars, ülkesel fizik plan çerçevesinde turizm modellemelerinin yapıldığını belirtti.
Baybars, çarpık yapılaşma, çevre kirliliği gibi konularda iyileşme sağlama noktasında bakanlığa bağlı dairelerin izin yetkilerine değindi.
Eski eserlerin durumuna işaret eden Baybars, yerel yönetimler, kamu-özel gibi farklı yöntemlerle eski eserlerin durumuna çözüm getirilmesi gerektiğini belirtti.
Kooperatif Şirketler Mukayyitliğinin ciddi denetleme yapması gerektiğini dile getiren Baybars, online sistem kurmanın önemine vurgu yaptı.
Şahali
CTP Milletvekili Erkut Şahali, Ataoğlu’nun “kadrolu” turizm bakanı olduğunu, temel motivasyonunun da turizm olduğunu söyledi.
Bakanlık ve bağlı dairelerin web sayfasında yer alan bilgilerin güncel olmadığını, bazı dairelerin ise web sayfası bulunmadığını dile getiren Şahali, eleştirilerde bulundu.
Şahali, kullanıcı dostu ara yüzler olamadan dünyanın herhangi bir yerinden misafir davet etmenin mümkün olmadığını söyledi.
Kuzey Kıbrıs’ta farklı bölgeler için kimliklendirme çalışması yapılması gerektiğini dile getiren Şahali, küçük yerleşim bölgelerinde Lefke, Mehmetçik gibi yerlerde de bu çalışmanın yapılmasının önemli olduğunu belirtti.
Şahali, turistik envantere uygun şehircilik anlayışını görmek istediklerini dile getirerek, Gaziveren ve Geçitkale’deki yeni durumun Cittaslow anlayışı ile uygun olup olmadığını sordu.
Şahali, bütçedeki payın herkesin yararına olacak şekilde artırılması yönünde çalışılması gerektiğini belirtti.
Ataoğlu
Başbakan Yardımcısı Turizm Kültür Gençlik ve Çevre Bakanı Fikri Ataoğlu, konuşmacılara teşekkür etti.
Öneri ve eleştirileri dikkate aldıklarını söyleyen Ataoğlu, Bafra’daki otellerin artırma suyunun bir şirkete verildiğini, kontrol altına alınacağını kaydetti.
Ataoğlu, Bafra’da su sorunu için su tedariğinin iki kat daha fazla artırılarak su sıkıntısının çözüleceğini kaydetti.
Denizlerdeki kirlikle ilgili sürekli atık izleme sistemi kurulacağını belirten Ataoğlu, aralık itibariyle tüm otellerin kaydının yapılacağını, online izleme şansı elde edileceğini söyledi.
Ataoğlu, Karpaz Milli Park’ta çarpık yapılaşmaların yıkıldığını dile getirerek, çalışmaların devam edeceğini söyledi.
Çevre Dairesinin çevre kirliliğine ilişkin birçok yerde uyarıcı tabelalarının bulunduğunu belirten Ataoğlu, THY ile yapılan tanıtımlara değindi.
Ataoğlu, çevre ile ilgili eğitimler konusunda yapılanlara değinerek, konunun müfredata girdiğini, çevre dersinin verilmesi ile ilgili girişim yapıldığını, kitapların basıldığını tampon bölgede derslerin başladığını ifade etti.
Ataoğlu, Devlet Tiyatrolarının tamamlanmasıyla ilgili Maliye Bakanından kaynak talep edildiğini gereğinin yapılacağını belirtti.
Alternatif turizm için çalışmalar başlatıldığını dile getiren Ataoğlu, Bafra’daki turizm bölgesinde golf sahasının son aşamada olduğunu kaydetti.
Ataoğlu, öneriler ve eleştirilere teşekkür etti.
Daha sonra bütçe rakamlarındaki bazı değişiklikler kabul edildi. Tiyatro binası için yedek bütçeye 22 milyon TL ayrılması da taahhüt edildi. Ancak öneri reddedildi.
Ardından bütçe oyçokluğuyla kabul edildi.
