Ekonomi ve Enerji Bakanı Erhan Arıklı, katıldığı programda ülkedeki enerji sorunlarını değerlendirdi.
Göreve geldiği andan itibaren Kıb-Tek konusunun üzerine gittiğini belirten Arıklı, göreve gelmeden önce de Meclis kürsüsünde de sıklıkla bu konuyu gündeme getirdiğini anlattı.
Kıb-Tek’te “duygusal ilişkiler”
Dönemin Ekonomi ve Enerji Bakanı Özdil Nami’ye 4 adet jeneratör alınması konusunda ciddi bir lobi ve baskı yapıldığını dile getiren Arıklı, kendisine de aynı baskıların yapıldığını aktardı.
“Kıb-Tek 3 milyar TL’lik bütçesiyle devasa bir kuruluş. Geçmişte, yönetimine temiz insanların da gelmiş olmasına rağmen şartnamelerde oynama yapıldığı, yurtdışında çok ucuz fiyata yaptırılan malzemelerin sahte marka ile kuruma satıldığı tespit edilmiş” diyen Arıklı, 2010 yılından beri Sayıştay raporlarının da olmasına rağmen konunun Meclis gündemine dahi fazla gelmediğini belirtti. Sayıştay raporlarının poliste ileriye gitse bile savcılıkta takılıp kaldığını dile getiren Arıklı, bu konu ile ilgili bir ilişkiler yumağı olduğunu söyleyerek; “bunlara duygusal ilişkiler diyebiliriz” dedi. İlerlemeyen raporlardan dolayı kendisinin GKK’ya şikayette bulunduğunu anlatan Arıklı; “her şey ortada ama bir adım ileri gidilmiyor. Vatandaş da neden bu yolsuzluklar yargıya taşınmıyor diye bizi suçluyor.. Bizim polise ve yargıya müdahale etmemiz gibi bir durum yok. Zaten hükümet süreleri belli, göreve büyük projelerle geliniyor yaptığınız bütün işler sıfırlanıyor.” diyerek serzenişte bulundu.
“Enerji devlet politikası haline gelmeli”
“Enerji gibi stratejik konular partiler ve hükümetlerin dışında değerlendirilmeli ve bir devlet politikası olmalı” görüşünü belirten Ekonomi ve Enerji Bakanı Erhan Arıklı, konunun hükümetten ziyade Cumhuriyet Güvenlik Kurumu tarafından ele alınması gerektiğini be her hükümete göre enerji politikasının değişmemesinin gerekliliğinin altını çizdi.
Alternatif enerji kaynakları arayışı
Kablo ile elektrik ve güneş enerjisi konusunda da açıklamalarda bulunan Arıklı, geçmiş dönemdeki bakanların da konu ile ilgili çalışmaları olduğunu hatırlatarak, yapılan ve yapılması planlanan projeler ile ilgili bilgiler verdi.
Bakan Arıklı konu ile ilgili şu ifadeleri kullandı:
“Bugün kablo ile elektrik konusunda Türkiye ile anlaşılsa dahi bu tarz elektriğe geçişimiz 4-5 yıl. Bu kadar uzun yıl bekleme lüksümüz yok. 2024’te Aksa’nın sözleşmesi bitiyor. Aksa’nın bırakacağı ciddi bir boşluk var. O döneme kadar ya Aksa ile anlaşıp süreyi uzatacağız ya da alternatif enerji kaynakları yaratmak durumundayız. Bunu hesap ederek, bu ay içerisinde gemi üzerinden elektrik alma konusunda bir çalışma başlattık. Bunun ihale sözleşmesi hazırlanıyor. Fuel oil 8 ila 11 sent arasında değişiyor gaz ile elektriğe geçersek 5 ila 6 cent civarında bir rakam olacak. Kira bedeli de çok düşük olacak. Aksa’ya 3.8 cent kira ödüyoruz, yeni sistemle bu kira1 buçuk 2 cente düşecek. Kira bedelinde de Kıb-tek in üzerindeki baskı azalacak. 50 megavatlık alınacak ilk etapta.
diğer vekillerin de olaya soğuk bakacağını sanmıyorum.”
Güneş enerjisi ve yenilebilir kaynaklar
Güneş enerjisi potansiyeli olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin dünyada birinci olduğunu belirten Arıklı, güneş enerjisi sistemi için iki alt yapıya ihtiyaç olduğunu dile getirdi. Ekonomi ve Enerji Bakanlığı’nın bu konuda çalışmaları olduğunu anlatan Arıklı; “Enterkonnekte sistemle anakaraya bağlanıp arz güvenliğimizi sağlamamız gerekiyor. Gündüz faydalanabilirsiniz ama gece ana kablodan enerjiyi çekmeniz gerekiyor. Bunun için enterkonnekte sistemi çözmeniz gerekiyor. Güneyle aramızda 2 noktada enterkonnekte bağlamız var. İhtiyaç durumunda yararlanılıyor. İkincisi; güneş enerjisinde mevcut sistemde en fazla 50 megavat bir potansiyelimiz olabilecek. 75 megavata kadar çıkarttık bunu ama bunun üzerine çıkartamazsınız. Bu konuda çalışmalar yürütüyoruz” ifadelerini kullandı. Güneş enerjisi dışında da yenilenebilir enerji kaynakları konusuna yoğunlaşıldığını belirten Ekonomi ve Enerji Bakanı, bunlardan birinin ise çöpten enerji üretme konusu olduğunu dile getirdi.
Kıb-Tek konusu
Kıb-Tek konusuna da değinen Arıklı, 2030 yılına kadar 600-700 megawattlık bir enerji ihtiyacı olduğunu düşünerek ona göre çalışmak gerektiğini belirterek Kıb-Tek’in de ona göre yapılanmasının önemine değindi. “Göreve geldiğimizde Kıb-Tek’te 330 milyon TL’lik bir zarar vardı” diyen Ekonomi ve Enerji Bakanı, bu zararın giderilmesi için acil zam yapılmasının gerektiğini lakin pandemi şartları da göz önünde bulundurularak yapılması gereken zammın ötelendiğini belirtti.
Elektrik birim fiyatı konusunda da açıklamalarda bulunan Arıklı, Kıb-Tek’teki torba kasa sistemini ve bu sistemin sebep olduğu sıkıntıları şu ifadelerle anlattı:
“Zamanında Ekonomi ve Enerji Bakanlarına sormuştum elektrik birim fiyatının analizi nedir diye? Çıplak elektriğin maliyeti nedir onu bir bilelim diğer kalemleri de anlayalım. Bunu ne onlar anlayabildiler ne de ben hala anlamış değilim. Maliyeti biliyoruz 8 cent çıplak elektrik. Ama bize elektriğin maliyeti 130 kuruş. O da 12 cente geliyor.
Bu aradaki 5 6 cent büyük rakam. Bunu anlamak mümkün değil. Sebebi şu orda bir torba kasa var gelirler orda toplanıyor ödemeler oradan yapılıyor. Böyle bir mantık olamaz. Kıb-Tek’in ayrıştırılması gerekiyor. Buna kimsenin itiraz etmemesi gerek. İletim, muhasebe ve üretimin birbirinden ayrılması gerekiyor. AB özellikle üretim konusunda üye ülkelerine baskı yapıyor. Üretimi rekabete açacaksınız ve vatandaşa istediği yerden elektriği alma hakkı vereceksiniz. Güney 3 firmaya lisans verdi. Bizim de bunu yapmamız lazım. Enerji üst kurulu oluşturduktan sonra Kıb-Tek’i de reforme etmemiz gerek. Kıb-Tek teki bu yapı devam ettiği müddetçe vatandaş
zararda. Bu enerji fiyatlarıyla ne vatandaş başa çıkabilir, ne yatırımcı yatırım yapar. Her şeyin temelinde ucuz elektrik yatar. Mümkün olduğunca zamdan kaçınarak alternatif enerji yollarına başvurarak enerji fiyatlarını aşağıya çekmemiz gerek.”
Jeneratör ihaleleri
Jeneratör ihalesi konusunda da açıklamalarda bulunan Arıklı, önceden markasının dahi belirlendiği ve yaklaşık 11 Milyon Euro civarında fiyatı olan jeneratörlerin alınması konusunda yoğun baskı altına alındıklarını belirtti. Alınması istenen jeneratörün 2030 yılında Avrupa tarafından yasaklanacağını anlatan Arıklı, bu jeneratörün alınması konusunda sendikanın hala daha baskıları olduğunu söyledi.
Göreve geldiğinde akaryakıt ihalesini durduğunu ve bu sayede akaryakıtın daha ucuza getirilmesini sağladığını belirten Ekonomi ve Enerji Bakanı Erhan Arıklı; “Akaryakıtın çok daha ucuza getirileceğini biliyordum. 30 doların altında fiyat alacağız. 34 dolara taşıtıyoruz. Ve beni şikayet ediyorlar neden 34 dolara taşıttın diye. 38,8 dolarlardan düşürüyoruz. Tebrik edileceğime bir de mahkemelik oluyorum. Sayaç ihalesini de durdurdum. BU sayaçlar içeriye 30 Euro bize 130 Euro’ya satılıyor. 4 misli.. Günün sonunda birim fiyatına biniyor rakamlar ve bize zam yapın deniliyor” cümleleriyle süreci özetledi.
“Kıb-Tek bu parayı nasıl topluyor?”
“Kıb-Tek bu parayı nasıl topluyor, nerelere harcıyor? bu sorunun sorulması lazım.” diyen Ekonomi ve Enerji Bakanı Erhan Arıklı, göreve geldiğinden beri kurumun tahsilat, ödeme ve açık-kar rakamlarını dile getirdi.
Kıb-Tek’in gelirleri konusunda da bilgi veren Arıklı, gelir kaleminin sadece elektrik tarifelerinden toplanan gelirler noktasında olmadığını belirtti ve elektrik enerjisinin tüm yaşananlara rağmen zamsız bir şekilde vatandaşa verildiğini şu ifadelerle anlattı:
“Kıb-Tek gelirleri sadece elektrik tariflerinden toplanan gelirler değil. Bunun dışında da gelirleri var Kıb-Tek’in ama ben onları görmedim. Global harcamalar bize veriliyor ama o rakam kalabalığında bunlar güme gidiyor.
Sabit gider olarak, Türkiye bize 0 kuruşa elektrik verse; 56 kuruşa satmak zorundayız. 56 da yakıt bedeli var toplam 119.31 kuruş. Biz 119 kuruşa mal ettiğimiz elektriği 97 kuruşa satıyoruz ve KW başına 22 kuruş zarar ediyoruz. Akaryakıtın fiyatı yükseliyor, TL eriyor buna rağmen zam yapmamakta direniyoruz. Direnmeye de devam edeceğiz.”
