Her şey çok daha kötü olabilirdi. Alaska Havayolları’nın 1282 sefer sayılı uçuşunda olanlar yolcular için dehşet vericiydi ancak büyük şans eseri kimse ciddi şekilde yaralanmadı ve uçak güvenli bir şekilde iniş yaptı.
Ancak gövdeden parça kopması, uçuşun ilerleyen safhalarında yaşansaydı tablo çok farklı olabilirdi.
Yolcuları panik içinde bırakan olay, Boeing 737 Max 9 tipi uçak, Portland Uluslararası Havalimanı’ndan havalandıktan kısa süre sonra, tırmanışın ilk dakikalarında meydana geldi.
Kullanımda olmayan acil çıkış kapısı patlayarak gövdenin yan tarafında, kabin yüksekliğinde açık bir delik bıraktı.
İçerideki hava aniden dışarı çekildi ve uçakta hızlı bir kabin basıncı kaybı yaşandı.
Bu vakum etkisinin faciaya yol açmamış olmasında iki temel faktör rol oynadı.
Öncelikle uçak tırmanışta olduğu için yolcuların tamamının emniyet kemerleri takılıydı.
İkinci olaraksa uçak henüz amaçlanan yüksekliğe çıkmamıştı. İzleme sitelerinden elde edilen veriler, Alaska Havayolları uçağının hızlı bir şekilde alçalmaya başlamadan önce 5 bin metreye yakın olduğunu gösteriyor.
737 Max’in seyir yüksekliği yaklaşık 12 bin metredir.
Bu seviyede uçağın içindeki basınç ile dışarıdaki atmosfer arasındaki fark çok daha fazladır.
Kapı bu irtifada patlamış olsaydı, vakum etkisi çok daha şiddetli ve potansiyel olarak da ölümcül olurdu. Özellikle de yolcular emniyet kemerlerini çıkarmış olsalardı.
Boeing 737 Max’lerin siparişlerini 2015 yılında almaya başladı
Havacılık danışmanı ve uçak kazası araştırmacısı Tim Atkinson, “Bitişik veya yakın koltuklarda oturan ve emniyet kemeri takmayan yolcular uçaktan dışarı fırlayabilirdi” diyerek felaket senaryosunu dile getiriyor.
“Sanırım en kötü durum, bir sıra dolusu insanı ve yakınlarda duran birkaç kişiyi kaybetmek olurdu.
Parça bu yükseklikte kopmuş oksa, uçak içindeki sıcaklık da önemli ölçüde düşecekti. Bu irtifada hava genellikle -57 derece civarında olur.
Yolcular ve mürettebat acil durum oksijenine bağımlı olacaktı. Aksi durumda hızla bilinçlerini kaybederlerdi.
Benzer bir olay yaşanmıştı
2018 yılında Southwest Airlines’ın eski bir Boeing 737 modelinde tam olarak böyle bir olay yaşandı. Uçak 12 metre yükseklikte seyrederken, motor arızası nedeniyle kopan bir parça kabin camını patlattı.
Uçakta ani bir basınç kaybı yaşandı ve bir yolcu kısmen pencereden dışarı çekildi. Yolcu aldığı yaralar sonucu hayatını kaybetti.
Alaska Havayolları uçağında yaşananın diğer uçakların başına gelme ihtimali büyük endişe yarattı.
Uçak yalnızca iki aylıktı, bu da aşınma ve yıpranmanın bir etken olma ihtimalini devre dışı bırakıyor.
Federal Havacılık İdaresi (FAA) de Alaska Havayolları ile aynı yolu izledi ve Max 9 model 171 adet uçağı denetimler için geçici olarak yere indirdi.
Bay Atkinson, “Bu sorun bir tasarım hatası olabilir veya bir üretim hatası olabilir. İkisinin birleşimi de olabilir. Veya başka bir şey olabilir” diyor.
Boeing için bir büyük sorun daha var.
Olaya karışan uçak, Boeing’in 2015’de piste çıkardığı 737 Max ailesinin bir üyesiydi.
Boeing 737 Max uçaklar Boeing tarihinde en hızlı satan uçak olmuş, dünya çapında 100 havayolu şirketinden toplam 4500 uçak siparişi almıştı.
Ancak Boeing’in 737 Max serisi 2018 ve 2019’da beş ay arayla iki büyük kaza ile gündeme gelmişti.
Endonezya ve Etiyopya’da düşen 737 Max uçaklarında toplam 346 kişi yaşamını yitirmişti.
Araştırmacılar, her iki kazada da uçakların burnunu aşağı doğru çeken arızalı MCAS sistemi sensörlerin sorumlu olduğunu rapor etmişti.
21 milyar dolara yakın zarar
Bu iki kaza sonrası dünya çapında yüzlerce 737 Max uçağına yaklaşık iki yıl boyunca uçuş yasağı uygulanmıştı.
Ancak 737 Max’ler tekrar uçuş izni aldıkları tarih sonrası da elektrik sıkıntıları gibi sorunlar rapor edildi.
Boeing firması bu olaylar öncesinde kar hedefini yolcu güvenliğinin önüne koymakla eleştirilmişti.
Firmanın üretim hattını hızlandırmak için çalışanlara baskı yaptığı da iddia edildi. Boeing’in bugünkü yönetimi artık farklı bir şirket olduklarını savunuyor.
Eski bir şirket yöneticisi olan Ed Pierson ise Boeing fabrikalarındaki şartların halen iyileştirilmediğinde ısrar ediyor ve sivil havacılık kurumunun etkisiz kaldığını savunuyor.
Bugün uçuş güvenliği için çalışan bir vakıfta başkanlık yapan Pierson , “Bu olağanüstü şiddetli bir alarm sinyali” diyor.
Boeing olay sonrası havacılık kurumu ile birlikte çalışıldığını ve kuruma yardımcı olunduğunu duyurdu.
Boeing, 2018 ve 2019’da yaşanan iki uçak kazasının ardından suçlamaları kabul etmiş ve uzlaşmaya gitmişti.
Havacılık devi, 2021 yılında, sorunlu uçaklar nedeniyle zarar gören hava yolu şirketlerine yapılacak ödemeler dahil 2.5 milyar dolarlık tazminat ve para cezasını kabul etti.
Şirket 2022’de de yatırımcıları, iki kazanın pilot hatası nedeniyle yaşandığı yönünde aldattığı gerekçesiyle 200 milyon dolar tazminat ödedi.
Boeing’in toplam zararının yaklaşık 21 milyar dolar olduğu hesaplanıyordu.
