Bütçede “finansman dengesi” fena bozuldu: 9 ayda 125 milyon TL’lik delik açıldı

GIYNIK ÖZEL

KKTC’nin dokuz aylık “finansman dengesinin” 124,5 milyon TL açık verdiği hesaplandı. Finansman dengesi, bütçe gelirlerinden TC kredileri ve iç borçlanma kalemlerinin çıkarılması suretiyle elde edilen toplam gelir rakamı ile bütçe giderleri arasındaki farkı gösteriyor.

KKTC Maliyesinde oluşan bütçe açığının kapatılması için finansman kaynağı olarak kullanılan TC kredileri toplamı 2020 yılının ilk dokuz ayında sadece 66 milyon TL olarak gerçekleşirken, bu rakam 2019’da “sıfır” olarak kayıtlara geçmişti.

KKTC Merkez Bankası’nın 2020’nin 1’inci, 2’inci ve 3’üncü çeyreklerini konu alan raporuna göre, ülkenin vergi gelirleri kalemi 2020’nin ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 94,7 milyon TL, vergi dışı gelirler kaleminde ise 123,5 milyon TL düşüş yaşandı.

Bu değişimlere bağlı olarak dokuz ay sonunda yüzde 0.2 düşüş yaşanan ülkenin yerel gelirler kalemi 4 milyar 852,6 milyon TL seviyesinde gerçekleşti.

2020’nin ilk üç çeyreği itibarıyla oluşan bütçe rakamlarına göre, yerel gelirlerle bütçe giderlerini karşılama oranı birinci çeyrekte yüzde 102.8, ikinci çeyrekte yüzde 85.1 ve üçüncü çeyrekte de yüzde 77.5 seviyesinde hesaplandı. 2019 yılında aynı dönemler için bu oranlar sırasıyla yüzde 98.6, yüzde 93.4 ve yüzde 98 olmuştu.

2019 yılının ilk dokuz ayı dikkate alındığında yerel gelirlerle bütçe giderlerini karşılama oranı yüzde 96.7 iken 2020 yılı aynı döneminde yüzde 87.2 seviyesine geriledi.

TÜRKİYE’DEN BEKLENEN KATKILAR SAĞLANAMADI

KKTC’nin yerel gelirler ile bütçe giderleri arasındaki açığın giderilmesi için en önemli finansman kaynağı olarak kullandığı “Türkiye Cumhuriyeti Yardım ve Krediler” kalemindeki rakam iyice düştü.

Verilere göre son 10 yıllık dönemde bütçe giderlerini karşılama oranı yüzde 36 seviyelerinden, yüzde 7.5 seviyesine (2019) kadar geriledi.

11’inci ay sonunda sadece 66 milyon TL olarak (öngörülenin yüzde 5.5’i) gerçekleşen, “Türkiye Cumhuriyeti Yardım ve Krediler” kalemi konusunda KKTCMB raporunda ise 2020 yılı sonunda yüzde 26’lık bir gerçekleşme rakamı öngörülüyor.

YARDIM VE KREDİLERİN GSYH’YE ORANI DA DİPTE

Öte yandan Merkez Bankası raporuna göre bütçe açığının kapatılmasında önemli bir kalem olarak kullanılan “Türkiye Cumhuriyeti Yardım ve Krediler” kaleminin KKTC’nin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası’na (GSYH) oranında da ciddi düşüşler söz konusu.

Türkiye Cumhuriyeti’nden alınan bağış, yardım ve kredileri 2009 yılında yüzde 17.3 olarak kayıtlara geçerken, 2019 sonu itibarıyla yüzde 2.7 seviyesine kadar indi. 2020 mali yılı bütçe tahmin verileri ve GSYH tahmin verisi kullanıldığında 2020 yılı için bu oran yüzde 8.4 olarak öngörülüyordu. Ancak, 11’inci ay sonu itibarıyla bu rakama çıkılamayacağı tahmin ediliyor.