Disleksi

Disleksi nörolojik bir hadise olup, kişinin okuma ve yazma ile ilgili fonksiyonlarının olumsuz yönde etkilendiği bir rahatsızlıktır. Beynin kelimeleri oluşturan sembollerin ve kelimelerin hangi seslerden meydana geldiğini algılaması ile ilgili bir problem olarak ifade edilebilir. Disleksinin “zeka geriliği” olmadığının altını çizen uzmanlar, iki yaşına kadar geçen süreçte söylemesi gereken cümleleri söyleyemeyen çocuklarda disleksi gelişme riskinin yüksek olduğunu belirtiyor.

Disleksi ilk defa tarihler 1896’yı gösterdiğinde 1896’da İngiltere Sussex’te W. Pringle Morgan adında bir doktor tarafından tanımlanmıştır. Bir kelimeyi sökmeye çalışan bir dislektiğin beyninin hangi bölgelerinin işlevsellik kazandığını gösteren beyin taramaları, beynin arka tarafının hareketsiz kaldığını, ön kısımlarının ise faal olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Disleksi, daha çok çocukluk döneminde, okumaya başlama aşamasında fark edilir. Disleksi bir hastalık değil, okumayla ilgili zihinsel süreçlere ait bir farklılıktır.

Disleksi belirti yelpazesi çok geniştir. Bu nedenle her bir bireyde karşılaşılacak belirtiler farklı olacak olsa da, yaygın olarak karşılaşılan durumlar şu şekildedir. Okumayı öğrenirken zorluk yaşarlar, okuma güçlüğü çekerler, okuduklarının tamamını ya da son okuduklarını hatırlayamazlar. Rakam ve harf simgelerini ters algılar ya da hece ve kelimeleri tersten okurlar. Okuma esnasında kelime içerisindeki sesleri, özelliklede benzer olanları, karıştırır veya atlarlar, okuma metnindeki bazı kelimeleri atlar ya da değiştirirler. Bazen satırları karıştırırlar. Okuma hızları düşüktür. Yazıları bozuktur ve yazarken de bazı harf ve heceleri atlarlar. Kelime bellekleri zayıftır. Sağ – sol gibi yön bilgilerini öğrenmede zorluk yaşarlar. Zaman sıralı (periyodik) ya da görev sıralı (paylaşımlı) işleri yapmakta zorlanırlar. Sıralı ezber gerektiren ay veya gün sıralamalarını ezberlemekte ve sıraya koymakta zorluk yaşadıklarından, zaman kavramlarını birbirinden ayırmada zorlanırlar. Çarpım tablosu ezberlemede, ritmik saymada ve ritme uymada zorlanırlar. Aritmetik işlemleri karıştırırlar. Dikkat dağınıklığı yaşarlar. Yaşıtlarına oranla; hareketleri yavaştır ve daha geç konuşmaya başlarlar. İp atlama, ayakkabı bağı ve kravat bağlama gibi motor beceri gerektiren işlerde beceriksiz ve sakardırlar. Okul fobileri vardır, okula girmekten kaçınırlar.

Disleksi tedavisi için sorunun altında yatan beyin anormalliklerini düzeltmenin bilinen bir yolu yoktur. Ne yazık ki disleksi yaşam boyu süren bir sorundur. Bununla birlikte, bireyin kendisine özel ihtiyaçlarını ve uygun tedaviyi belirlemek için yapılacak erken tespit ve değerlendirme başarıyı artırabilir.

Disleksi tedavisi, bireyde bulunan okuma ve öğrenme güçlüğü ortadan kaldırmak için özel tekniklerle uygulanan tedavi yöntemidir. Disleksi tanısı konulan bireylerde özellikle okuma ve öğrenme işlevinde büyük zorluklar görülebilmektedir. Özellikle hızlı ve hatasız okumakta zorlanan disleksik bireyler, diğer taraftan okuduklarını anlarken ya da yazı yazarken de sorun yaşayabilmektedir. Disleksi hastalığı, her yaşta olabilen ve her yaştaki bireylerde birtakım testlerle teşhis edilebilen bir hastalıktır. Bireylere uygulanan özel testler sonucunda bireylerin disleksi tanısı alması sonucunda bireyin gelişim özellikleri doğrultusunda bireye özel programlar hazırlanmaktadır. Ancak tüm bu tanı ve tedavi süreci alanında uzman olan kişiler tarafından yürütülmesi gereken bir süreçtir. Aksi halde bireyin sorunlarının çözümlenmesi imkansız hale gelebilir.