Dolar bu hafta gerek Türkiye ve KKTC gerekse küresel piyasalara damgasını sert vurdu. Bu hafta önce çıkan konular arasında, Dolar/TL’nin ve Bitcoin’nin rekor tazelemesi oldu.
Türkiye’de elektrik faturalarında Enerji Fonu ve TRT payının kaldırılacağı ve benzine indirim yapıldığı duyuruldu. ABD’de enflasyonun 31 yılın zirvesine çıkması ise dış basında en çok ses getiren gelişmelerden biri oldu.
DÜNYA VE TÜRKİYE’DE 7 BAŞLIKLA BU HAFTA NASIL GEÇTİ?
1- Dolar 10 liraya ulaştı
Dolar/TL kuru, 12 Kasım tarihinde 10 seviyesini de aşarak tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.
Dolar/TL kurunda ABD enflasyonuyla hızlanan yukarı yönlü hareket etkisini devam ettiriyor. Dolar/TL kuru üzerindeki fiyatlamalarda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 18 Kasım’da gerçekleştireceği toplantıya ilişkin beklentiler de rol oynuyor.
Kur, 10 seviyesini de aşarak tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.
Doların seyrinde son dönemde ABD’de beklentileri aşan ve 31 yılın en hızlı yükselişini kaydeden enflasyon etkili oldu. Türkiye özelinde Kasım ve Aralık ayı için sıkılaşan dış ödeme takvimi ve yaklaşan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu toplantısı fiyatlamalarda öne çıktı.
Deutsche Bank tahminini değiştirdi. Haftaya yapılacak TCMB toplantısında 100 baz puanlık bir indirim beklediklerini belirten Deutsche Bank ekonomistleri, 16 Aralık’ta 100 baz puanlık bir indirim daha yapılmasını beklediklerini ve yıl sonu faiz beklentilerini de %15’ten %14’e düşürdüklerini söyledi.
2- Bitcoin’den yeni rekor
Bitcoin, ABD’de yıllık enflasyonun 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye çıkmasının ardından ilk kez 69 bin dolara yaklaşarak rekor kırdı. Dünyanın en büyük kripto para birimi Bitcoin, %1.9 artarak 68,991 dolara yükseldi.
Analistler, ABD’de yıllık enflasyonun %6.2 ile 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye ulaşması sebebiyle, Bitcoin’in yatırımcılar için artan maliyet baskılarına karşı bir sığınak haline dönüştüğü görüşünde.
Bloomberg Galaxy Crypto Index’ine göre, Bitcoin ile birlikte diğer kripto para birimleri de Mayıs ayından bu yana %2.4’e varan artışla en yüksek seviye ulaştı.
ABD’de Bitcoin vadeli işlem kontratlarına dayalı ilk Borsa yatırım fonunun (ETF) işlem görmeye başlamasının ardından 20 Ekim tarihinde 66 bin doların üstüne çıkarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştı. Kripto para birimi en son Nisan ayında 64 bin 899 dolarla rekor kaydetmişti.
3- ABD’de enflasyon 31 yılın zirvesinde
ABD’de Ekim ayına ilişkin tüketici fiyat endeksi açıklandı. Verilere göre yıllık enflasyon (tüketici fiyat endeksi) Ekim’de bir önceki yılın aynı dönemine göre %6.2 arttı. Böylelikle 1990 yılından bu yana ABD tüketici fiyat endeksinde en hızlı yıllık artış izlendi.
Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin beklentisi yıllık enflasyonun %5.9 olması yönündeydi. Ekim’de tüketici fiyat endeksi bir önceki aya göre %0.9 artış gösterdi. Bu veriye ilişkin beklenti %0.6 olmuştu.
Çekirdek gösterge olarak kabul edilen gıda ve enerji hariç tüketici fiyat endeksi Ekim’de yıllık bazda %4.6 arttı. Beklenti %4.3 olarak belirlenmişti. Aylık olarak bakıldığında ise çekirdek enflasyonun %0.6 olduğu görüldü. Buna ilişkin veri ise %0.4 olmuştu.
4- Çin ve ABD’den iklim konusunda işbirliği
Çin ve ABD, COP26 İklim Zirvesi’nde sürpriz bir duyuru yaparak önümüzdeki on yıl boyunca iklim konusunda işbirliği yapacaklarını açıkladı.
Çin ve ABD temsilcileri, İskoçya’nın Glasgow kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 26. Taraflar Konferansı kapsamında (COP26) bir araya geldi.
İki ülkenin temsilcisi, COP26 İklim Zirvesi’nde yaptıkları duyuruda, gelecek on yılda iklim konusunda işbirliklerini artıracaklarını açıkladı. Yayımlanan deklarasyonda, Çin ve ABD’nin iklim kriziyle mücadelede eylem vaat etmesi uluslararası basında büyük yankı buldu.
Çin’in üst düzey iklim müzakerecisi Xie Zhenhua iklim konusunda “Çin ile ABD arasında ayrılıktan daha fazla anlaşma var.” dedi. ABD’nin iklim müzakerecisi John Kerry ise, ABD ve Çin’in iklim krizinde başarılı olmasının tek yolunun işbirliği olduğunu söyledi.
Paris İklim Anlaşması gereği, küresel ortalama sıcaklık artışının sanayileşme öncesi döneme göre 2°C’nin altında tutulması amaçlanıyor.
5- Türkiye’de cari denge Eylül’de beklentileri aştı
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Eylül ayına ilişkin ödemeler dengesi istatistiklerini yayımladı. Cari denge Eylül ayında 1,65 milyar dolar fazla verdi.
Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin beklentisi ödemeler dengesinin Eylül’de 1,25 milyar dolar fazla vereceği yönündeydi. Eylül’de on iki aylık cari işlemler açığı 18,4 milyar dolar oldu.
TCMB’nin değerlendirmesine göre, bu gelişmede, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre 2,7 milyar dolar azalarak 1,02 milyar dolara gerilemesi ve hizmetler dengesi kalemi kaynaklı net girişlerin 1,9 milyar dolar artarak 3,7 milyar dolara yükselmesi etkili oldu
Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı, bir önceki yılın Eylül ayında 3,3 milyar dolar fazla verirken bu ay 5,6 milyar dolar fazla verdi.
6- Benzine indirim yapıldı
Türkiye’de benzine bir indirim daha geldi. EPGİS’in açıklamasına göre, benzinin pompa fiyatına 11 Kasım’dan itibaren geçerli olmak üzere 32 kuruş indirim yapıldı.
EPGİS’in açıklamasına göre, benzinin pompa fiyatına 11 Kasım’dan itibaren geçerli olmak üzere 32 kuruş indirim yapıldı.
İndirimden sonra İstanbul Avrupa yakasında litre başına ortalama benzin fiyatları 8,08 TL’ye gerileyecek.
7- Elektrik faturalarında Enerji Fonu ve TRT payından vazgeçildi
Türkiye’de elektrik faturalarında TRT payı ve Enerji Fonu’nun kaldırılmasıyla mesken abonelerinin elektrik faturasında yıllık yaklaşık 930 milyon liralık indirim sağlanacak. Sayıştay raporuna göre, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına geçen yıl Enerji Fonu kapsamında toplam 1 milyar 2 milyon 652 bin 256 lira aktarılmıştı. Hazine ve Maliye Bakanlığının 2020 Kamu İşletmeleri Raporu’na göre ise TRT, geçen yıl 1,2 milyar lira enerji payı geliri elde etmişti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, elektrikte TRT payı ile Enerji Fonu kesintilerinin kaldırılacağını açıklamasıyla, faturalarda aktif enerji tüketim bedeli üzerinden toplam %2.7’lik indirim yapılacak.
Elektrik faturalarında aktif enerji bedeli üzerinden %2 TRT payı ve %0.7 Enerji Fonu için kesinti yapılıyordu. Faturalarda aktif enerji bedeli üzerinden alınan bu iki kalemin %18’lik KDV etkisiyle yıllık yaklaşık %3.2’ye ulaşacağı hesaplanıyor. Aktif enerji bedeli ise abonenin tükettiği enerji miktarının birim fiyatla çarpılmasından elde ediliyor.
