Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesinin ardından Batılı ülkelerin transfer operasyonları ile birlikte Afgan fonlarının Taliban’ın erişimine kapatılması da bu başlık altında öne çıkan gelişmeler oldu.
Dünya Afganistan’daki gelişmelere odaklanırken, küresel piyasalar delta varyantına yönelik gelişmeler ve Fed cephesinden gelen teşviklerin geri çekilmesine yönelik mesajları izledi.
Türkiye’de ise kabineden çıkan salgın önlemleri, Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın mesajları ve TCMB’nin bazı verilerde yaptığı revizyonlar takip edildi.
DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE ÖNE ÇIKAN BAŞLIKLAR
1- Taliban Kabil’de, ABD personelini transfer ediyor
Taliban’ın Kabil’e girmesiyle, birçok ülke personel ve vatandaşlarını Afganistan’dan çıkarmak için harekete geçti. ABD Dışişleri Bakanlığı, Kabil Büyükelçiliğindeki tüm personelin güvenli şekilde Hamid Karzai Havalimanına transfer edildiğini açıkladı.
Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Almanya’nın Kabil’deki büyükelçilik personelinin tahliyesine başlanacağını söyledi.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Afganistan’daki gelişmelerden ”derin endişe” duyduğunu belirterek, Taliban’a ve diğer taraflara itidal ile sivillerin korunması çağrısı yaptı.
2- ABD 9,5 milyar dolarlık Afgan rezervini dondurdu
ABD, Amerikan bankalarındaki hesaplarda tutulan 9,5 milyar dolarlık Afganistan hükümeti rezervlerini Taliban’ın erişimine karşı dondurdu.
Washington Post’un haberine göre kararı ABD Hazine Bakanı Janet Yellen ve OFAC yetkilileri alırken, ABD Dışişleri Bakanlığı da hafta sonu yapılan görüşmelere katıldı.
IMF verilerine göre Nisan ayı itibarıyla Afgan Merkez Bankası’nın 9,5 milyar dolar rezerv varlığı bulunuyor.
Öte yandan ABD’li Cumhuriyetçiler Yellen’a 500 milyon dolarlık IMF fonunun da Taliban erişimine karşı dondurulması çağrısını yaptı.
3- Küresel piyasalarda Fed mesajları tedirginlik yarattı
Fed tutanaklarına yansıyan varlık alımlarının azaltılmasına yönelik tartışmalar küresel piyasalarda risk iştahı üzerinde olumsuz etki yarattı.
Yetkililer her ne kadar varlık alımlarının azaltılması yönünde fikir ayrılığı yaşasa da bazı Fed başkanlarının bu konuda istekli sözleri piyasa fiyatlamalarını baskıladı.
Fed tutanaklarında zamanlama ve hız belirtilmemesine rağmen bazı üyelerin teşviklerin geri çekilmesinde istekli olduklarının ortaya çıkmasıyla hisse senetlerinde satışlar hızlandı.
Dolar, Fed sonrası güçlü. Bloomberg Dolar Endeksi yüzde 0,3 yükselişle Mart sonundan bu yana en yüksek seviyesine yükseldi.
4- Çip krizi Volkswagen’in en büyük fabrikasını da vurdu
Çip tedarik sıkıntısı küresel otomotiv devlerini teker teker üretim arasına zorluyor. Ford ve Toyota’nın ardından Volkswagen de çip krizi nedeniyle üretim planlamasında değişikliğe gitti.
60 bin kişiyle dünyanın en fazla istihdam sağlayan otomotiv üretim tesisi olan Volkswagen Wolfsburg tesisi gelecek hafta tek vardiyayla sadece Pazartesi’den Cuma’ya çalışacak.
Gruba en fazla kâr sağlayan şirket olan Audi ise çip tedarikinin hala kırılgan ve dalgalı olması nedeniyle Almanya’daki iki fabrikasında yaz tatilini bir hafta uzatacak.
Toyota Eylül ayı için küresel üretimini ilk tahminine göre yüzde 40 oranında azaltma kararı almıştı.
5- Türkiye’de kabineden yeni salgın kararları çıktı
TC Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı’nın ardından yaptığı açıklamada, “Uçak ve şehirler arası otobüs yolculuğu için zorunlu PCR testini devreye alacağız” dedi
Erdoğan, “6 Eylül’de yüz yüze eğitimin başlamasıyla henüz aşı olmamış öğretmen ve personelin haftada en az 2 defa PCR testi yaptırmasını isteyeceğiz. Aşı olmayan üniversite öğrencileri ve çalışanlarımızdan düzenli PCR testi talep edeceğiz. Konser, tiyatro ve sinema gibi insanların toplu olarak bulunduğu faaliyetler için de zorunlu PCR testi uygulamalarını devreye alacağız” şeklinde konuştu.
6- Elvan: 2021 için yüzde 8 üzeri büyüme bekliyoruz
TC Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan Kocaeli İş Dünyası Buluşması’nda gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Elvan, “Öncü göstergeler ekonomide büyüme ve yatırım eğiliminin üçüncü çeyrekte de sürdüğüne işaret ediyor. Bu çerçevede, salgınla ilgili dışsal bir şok olmaması durumunda, 2021 yılı için yüzde 8’in üzerinde bir büyüme bekliyoruz” dedi.
Elvan, enflasyonla mücadele konusundaki kararlılıklarını vurgularken, mali disiplinden de taviz vermeyeceklerini ve finansman konusunda 3 yeni Kredi Garanti Fonu destekli mekanizmadan söz etti.
Elvan, ihracatta Temmuz itibarıyla, ilk defa yıllık 200 milyar doların üzerine çıkıldığını da hatırlattı.
7- TC Merkez bazı verilerde revizyon yaptı
TC Merkez Bankası revize edilmiş ilk kısa vadeli dış borç istatistiklerini yayımladı. Verilere göre Haziran sonu itibariyle Türkiye’nin kısa vadeli dış borç stoku bir önceki aya göre düşüş kaydetti ve 121,7 milyar dolara indi.
TCMB ekonomistlerinin hazırladığı bilgi notuna göre daha önce 144,9 milyar dolar olarak açıklanan Mayıs verisi ise 119,2 milyar dolara geriledi.
Merkez’in açıklamasına göre Haziran sonu itibariyle kısa vadeli dış borç stoku 121,7 milyar dolar olarak kaydedildi. Mayıs ayında bu rakam 144,9 milyar dolar olmuştu.
Bu dönemde, bankalar kaynaklı kısa vadeli dış borç stoku yüzde 1,3 oranında artarak 58,1 milyar dolar olurken, diğer sektörlerin kısa vadeli dış borç stoku yüzde 2,8 oranında artarak 36,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
