1950 YILINDA GAZİANTEP’TE DOĞDU
Edip Akbayram 29 Aralık1950’de Gaziantep’te doğdu. Henüz 9 aylıkken çocuk felcine yakalandı. Gaziantep Şahinbey Atatürk Lisesi’nden mezun oldu ve kendi orkestrasını kurdu.
İlk plağını çıkardığı grubun adı Siyah Örümcekler’di. Plak, “Siyah Örümcekler-Gaziantep Orkestrası” ve “Edip Akbayram ve Siyah Örümcekler” başlıkları altında iki farklı baskıyla çıktı.
ALDIRMA GÖNÜL İLE SATIŞ REKORLARI KIRDI
1972 yılında Aşık Veysel’in bir şiirinden esinlenerek gerçekleştirdiği ilk bestesi olan “Kükredi Çimenler” ile, Günaydın Gazetesi’nin yeniden düzenlemeye başladığı Altın Mikrofon yarışmasıyla yurt çapında üne kavuştu.
“Aldırma Gönül” ve “Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz” adlı şarkılarıyla satış rekorları kıran ve altın plak kazanan sanatçının çeşitli kuruluşlar tarafından verilen 250 kadar ödülü mevcut.
1974’te Dostlar Orkestrası’nı kurdu ve Anadolu rock müziğinin önde gelen isimlerinden biri oldu. 1981-1988 yılları arasında bestelerinin TRT’de çalınması yasaklandı.
Kariyeri
1972’de “Kükredi Çimenler” adlı şarkısıyla Altın Mikrofon yarışmasını kazandı ve geniş bir dinleyici kitlesine ulaştı. Aşık Mahzuni Şerif, Pir Sultan Abdal ve Karacaoğlan gibi halk ozanlarının eserlerini yorumladı.
Bugüne kadar 250’den fazla ödül kazanan sanatçı, 1974’te Dostlar Orkestrası’nı kurdu.
1970’lerin siyasi atmosferinde ürettiği müziklerle sol görüşlü kesimlerin de benimsediği bir sanatçı oldu. 1979 yılında Ayten Hanım (Akbayram) ile evlendi. Bu evlilikten Ozan ve Türkü adında iki çocuğu oldu.
12 Eylül 1980 darbesinden sonra yasaklı sanatçılar arasında yer aldı ve müzik yapması kısıtlandı. 1981-1988 yılları arasında bestelerinin TRT’de çalınması yasaklandı.
1990’lardan itibaren kariyerine kaldığı yerden devam etti ve “Güzel Günler Göreceğiz” gibi şarkılarıyla kitleleri etkilemeye devam etti.
“Bizlere müsvedde diyorlar”
Kariyeri boyunca toplumsal adalet, özgürlük ve emek mücadelesine duyarlı bir sanatçı olarak bilindi. Son dönemde de bu çizgisini koruyarak muhalif bir duruş sergilemeye devam etti. 2023 Türkiye genel seçimleri sürecinde, “tek adam” yönetimine karşı olduğunu belirterek Millet İttifakı’nı ve Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekledi. Sanatçılara yönelik baskılar konusunda tepkisini her zaman dile getirdi ve muhalif isimlerle dayanışma içinde oldu.
Gezi Davası’nda tutuklananlara destek vererek adalet çağrısında bulundu. 1 Mayıs gibi önemli günlerde işçi sınıfına ve emek mücadelesine desteğini sürdürdü.
Sanatçı, şair Nâzım Hikmet Ran’ın 56. ölüm yıldönümünde Dostluk Ödülü’nü aldığında, T24’e verdiği demeçte Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın muhalif sanatçılara “sanatçı müsveddesi” demesine ilişkin şu yanıtı verdi:
“Bizlere müsvedde diyorlar. Evde oturdum bilanço yaptım; 50 yıllık sanat yaşamımdan 10-12 cumhurbaşkanı, 8- 10 başbakan ve sayısız bakan gelmiş geçmiş. Sanatçı müsveddeleri ise eğilmeyen, doğruların peşinde koşan insanlar. Ben bunu bir onur olarak kabul ediyorum.”
12 Mart ve 12 Eylül süreci
Sanatçı, Can Yücel’in “Bizim Deniz” şiirini yorumlamasıyla ilgili 1995’te Express Dergisi’ne verdiği demeçte ise şöyle demişti:
“12 Mart gençliğimizi, düşüncelerimizi, kitaplarımızı, aydınlarımızı, en önemlisi demokrasimizi asker süngüsü altında işkenceye sokan bir dönemdir. 12 Mart ve 12 Eylül’ün sindirdiği halk, hâlâ kimliğini ve kişiliğini tam anlamıyla bulamamıştır. Gencecik insanlar iplere çamaşır dizilir gibi dizilmişlerdir. Can baba şair duyarlılığıyla Deniz Gezmiş ve arkadaşları için Mare Nostrum’u (Bizim Deniz) yazdı. Bu anlamlı ve onurlu şiiri Sivas’ta yakılarak katledilen Nesimi Çimen’in oğlu, sevgili Mazlum Çimen de çok güzel besteledi. Bana da yorumlamak düştü.
“Klipte koçan çocuk, Deniz’in çocukluğunun masumluğunun ifadesi olarak kullanıldı. Deniz Gezmiş’in çocukluğunu oynayan küçük dostumuz da kendisini saygıyla andığım Nesimi Çimen’in torunudur. Deniz Gezmiş’in gözleri var şiirde, 68 kuşağının eylemlerinden görüntüler var. Ama, anlatmak istediklerimizi çok açamadık. Çok sivri şeyler verdiğiniz zaman toplum tepki gösteriyor.
“Halka ne kadar ulaşır, bilmiyorum. TRT zaten yayınlamıyor. Özel TV’ler de biliyorsunuz kapitalist kurumlar. Bu yüzden, tam sivri bir şey yapmayalım, yavaş yavaş mesajımızı verelim, diye düşündük.”
SON ALBÜMÜNÜ 2012’DE YAYINLADI
1994 yılında çıkardığı ‘Türküler Yanmaz’ Edip Akbayram’ın kariyerinde yeni bir sayfa açtı. Usta sanatçı albümünde yer alan şarkılarını, Sivas katliamında hayatını kaybedenlere ithaf etti. 1996’da Güzel Günler Göreceğiz, 1997’de Yıllar, 1998’de Dün ve Bugün, 1999’da İlk Günkü Gibi albümlerini müzikseverlerle buluşturdu. Edip Akbayram’ın ‘Mayıs’ adını verdiği son albümü ise 2012 yılında yayınlandı.
1976’DA AYTEN AKBAYRAM İLE EVLENDİ
Edip Akbayram 1976 yılında Ayten Akbayram ile evlendi. Edip Akbayram’ın 2 çocuğu var. Türkü Akbayram ve Ozan Akbayram adındaki çocukları da babaları gibi müzikle uğraştı.
İŞTE TÜM ESERLERİ
Akbayram’ın tüm eserleri ise şöyle:
Plakları:
Kendim Ettim Kendim Buldum – Çiçeklerin Dili (Siyah Örümcekler) (1970)
Kükredi Çimenler – Boşu Boşuna (1972)
Anam Ağlar Başucumda Oturur – Sev Beni Beni
Deniz Üstü Köpürür – Dumanli Dumanli Oy Bizim Eller (1973)
Değmen benim Gamlı Yaslı Gönlüme – Yakar İnceden İnceden
İnce İnce Bir Kar Yağar – Dağlar Dağladı Beni (1974)
Garip – Kaşların Karasına
Kolum Nerden Aldın Sen Bu Zinciri – Gam Üstüne Gam Yapılır (1975)
Mehmet Emmi – Affetmem Seni (1976)
Zalim Zalim – Kahpe Felek
Aldırma Gönül – Sen Açtın Yarayı (1977)
Analara Kıymayın Efendiler – Adiloş Bebe (1978)
Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz – Gidenlerin Türküsü (1979)
Bugün Bizde Bayram Var – Bu Yıl Benim Yeşil Bağım Kurudu (1981)
Edip Akbayram 1971 yılında Barış Manço’nun Moğollar’la doldurduğu İşte Hendek İşte Deve – Katip Arzuhalim plağını Nejat Taylan Orkestrası ile kaydetti. Plak Nejat Taylan Orkestrası adına piyasaya sürüldü.
Albümleri:
Mayıs (2012)
Söyleyemediklerim (2008)
Dün ve Bugün 3 (2005)
Dün ve Bugün 2 (2004)
33’üncü (2002)
Selam Olsun (2001)
İlk Günkü Gibi (1999)
Dün ve Bugün (1998)
Yıllar (1997)
Güzel Günler Göreceğiz (1996)
Türküler Yanmaz (1994)
Bir Şarkın Olsun Dudaklarında (1993)
Unutamadıklarım (1992)
Hava Nasıl Oralarda? (1991)
Senden Haber Yok (1991)
Şahdamar (1990)
Özgürlük (1988)
Yeni Gelen Güne Türkü (1986)
Dostlar 1985 (1985)
Dostlar 1984 (1984)
Nice Yıllara Gülüm (1982)
Nedir Ne Değildir? (1977)
Edip Akbayram (1974)
