Kıbrıs Türk Tabipler Birliği 1-7 Nisan Kanser Haftası dolayısıyla mesaj yayımladı. Ülkemizde en sık görülen kanser türlerini ve kansere neden olan faktörleri sıralayan Tabipler Birliği’nin açıklaması şu şekilde;
*Kanser hastalığı, Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, 2020’de tüm dünyada yaklaşık 10 milyon ölümün, yani gerçekleşen yaklaşık her altı ölümden birinin sorumlusu olan, dünya çapında önde gelen bir ölüm nedenidir.
*Dünyada en sık görülen kanserler meme, akciğer, kolorektal ve prostat kanserleridir.
*Ülkemizde en sık görülen kanserler erkeklerde prostat, akciğer, kolorektal kanserler, mesane ve lenfoma, kadınlarda ise meme, tiroid, kolorektal kanserler, rahim ve akciğer kanseri olarak açıklanmıştır.
*Kanserden ölümlerin yaklaşık üçte biri tütün kullanımı, yüksek vücut kitle indeksi, alkol tüketimi, düşük meyve ve sebze alımı ve fiziksel aktivite eksikliğinden kaynaklanmaktadır.
*İnsan papilloma virüsü (HPV) ve hepatit gibi kansere neden olan enfeksiyonlar, düşük ve orta gelirli ülkelerde kanser vakalarının yaklaşık %30’undan sorumludur.
*Birçok kanser türü erken teşhis edilip etkin bir şekilde tedavi edildiği takdirde şifa ile sonlanabilmektedir.
Kanser, dünyada ve ülkemizde sebebi bilinen ölümler arasında kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer alan ve toplum sağlığını etkileyen önemli bir hastalık grubudur.
Erken teşhis edildiğinde tedavinin mümkün olduğu ve yaşam kalitesinin artırılabildiği birçok kanser türü mevcuttur ve bu noktada erken tanı ve korunmanın önemi daha da artmaktadır.
Kanser hastalığının yükü dünya çapında her geçen gün daha da artmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2020 yılında küresel bazda 18.1 milyon yeni kanser vakası saptanırken hastalığa bağlı 9.9 milyon ölüm gerçekleşmiştir. Dünya genelinde her 5 erkekten birinde ve her altı kadından birinde hayatları boyunca kanser gelişmesi beklenirken her 8 erkekten birinin, her 11 kadından birinin ise kanser sebebiyle hayatını kaybedeceği ön görülmektedir.
Kanserle mücadelede toplumun farkındalık ve bilinç düzeyinin arttırılması önemlidir. Bu amaçla 1-7 Nisan Kanser Haftası olarak kabul edilmiştir. Her yıl 1-7 Nisan Ulusal Kanser Haftasında, ülkemiz açısından da önemi giderek artan kanser hastalığına karşı toplumda farkındalık yaratmak, taramalara katılımı artırmak için etkinlikler düzenlenmektedir.
Yapılan bilimsel tahminlere göre gelecek yıllarda dünya nüfusundaki artma ve yaşlanmanın yanında insanların kansere yol açabilecek risk faktörlerine daha çok ve uzun süre maruz kalması ile birlikte daha çok kanser tanısı konulacaktır. Bu da hastalığa bağlı ekonomik, sosyolojik ve psikolojik yükün daha da artması anlamına gelecektir.
Kanserler %90 çevresel, %10 oranında ise genetik faktörlere bağlı olarak gelişmektedir. Kanserlere neden olan çevresel faktörler arasında yer alan; tütün kullanımı, alkol tüketimi, fazla kilolu ve/veya obez olma ve enfeksiyonlara maruziyetin engellenmesi yolu ile günümüzde görülen kanserlerin %30-%50 oranında önlenebileceği bilinmektedir.
Yapılan çalışmalar günümüzde kanser konusunda en önemli kontrol stratejisinin korunma ve erken teşhis olduğunu açıkça göstermektedir. Bu kapsamda; kansere neden olan faktörlerin tespiti ve risk faktörlerinden kaçınma, tarama ve erken tanı ülkelerin izlemesi gereken en önemli önleme stratejileri arasında yer almalıdır. Diğer yandan birçok kanser türünün erken teşhisiyle birlikte etkin bir şekilde tedavi edilmesi sonucu tam olarak şifaya kavuşturulabilmesi mümkün olduğundan, güncel bilimsel tedavi olanaklarına erişimin önemi de büyüktür.
Ülkemizde kanserle etkili mücadelede devletin yapması gerekenler:
-Kanser verilerimizin oluşturularak kendi ülkemizin kanser politikalarının geliştirilmesinde dayanak sağlaması önemlidir. Bu amaçla kanser kayıt çalışmalarının devam ettirilmesi ve elde edilecek bu verilerin bilimsel metotlarla işlenmesi önemlidir.
-Toplumun kanserden ve kronik hastalıklardan korunması amacıyla sağlık bilgisi düzeyinin yükseltilerek bireylerin kendi sağlıklarını koruyabilecek hale getirilmesi, sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazanması, zararlı alışkanlıklardan korunması önemlidir. Bu amaçla eğitim sistemi düzenlenmeli, medya, sivil toplum kuruluşları, temel sağlık hizmeti sunan birimler, yerel yönetimler ve Sağlık Bakanlığı sistemli ve sürekli çalışmalar yapmalıdır.
-Kansere yol açan çevresel faktörlerin tespit edilmesi ve bunlarla etkin mücadele şarttır.
-Kansere yol açan faktörlerin başında gelen tütün ve tütün ürünleri ile etkin mücadele yapılmalıdır.
-Toplumda alkol tüketiminin zararlı seviyenin altına indirilmesi için önlemler alınmalıdır.
-Tarladan çatala gıda güvenliğinin sağlanması önemlidir. Bu amaçla yasal çalışmaların yanı sıra gerekli eğitim ve denetim çalışmaları da artırılmalıdır.
-Özellikle kentlerde hareketli yaşamın teşvik edilmesi amacı ile güvenli yürüyüş parkurları, bisiklet yolları, spor alanları/yeşil alanlar vb. artırılmalıdır.
-Kansere sebep olduğu bilinen insan papilloma virüs, hepatit B gibi enfeksiyonlara karşı aşıların rutin aşı takviminde yer alması için çalışma yapılmalıdır.
-Kanser erken tanı ve tarama çalışmaları toplumdaki tüm risk gruplarını kapsayacak şekilde genişletilmelidir. Ayrıca ülkemiz için başta gelen kanser ölüm nedenleri arasında yer alan akciğer kanseri taramalarının da yapılması için çalışma başlatılmalıdır.
-Kanser tanısı almış hastalarımızın tedavi imkanlarının artırılması amacı ile Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi Onkoloji Merkezi’ndeki ekipler ve olanaklar artırılmalı, ilaç, tıbbi cihaz ve malzeme eksiklikleri giderilerek düzenli teminleri sağlanmalıdır.
Kanser riskini azaltmak için alınması gereken bireysel tedbirler ise şunlardır:
-Tütün kullanmamak.
-Sağlıklı bir vücut ağırlığını korumak.
-Yeterli meyve ve sebzenin de dahil olduğu sağlıklı bir diyet tüketmek.
-Düzenli olarak fiziksel aktivite yapmak.
-Alkol tüketiminden kaçınmak veya azaltmak.
-Aşının önerildiği bir gruba dahilseniz, HPV ve hepatit B’ye karşı aşı olmak.
-Ultraviyole radyasyona maruz kalmaktan (öncelikle güneşe ve suni bronzlaşma cihazlarına maruz kalmaktan kaynaklanır) kaçınmak ve/veya güneşten korunma önlemleri kullanmak.
-Kanser riskini öğrenmek, düzenli doktor kontrolünde olmak ve yaşınız geldiğinde erken tanı ve tarama programlarına katılmak.
Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği olarak Kanser Haftası dolayısı ile en sık görülen kanserlerle ilgili uzmanlarımızın hazırladığı bilgilendirici yazıları sizlerle paylaşacağız. Katkılarından dolayı emeği geçen meslektaşlarımıza teşekkür eder, herkese sağlıklı günler dileriz.
