ÖZEL HABER: ELİF DÜLGER-CEREN ERCİH

Ulusal Birlik Partisi’nin Parti Meclisi’nde aldığı ilk karar olan karma oy sisteminin kaldırılması önerisi beraberinde tartışmaları getirdi. Özellikle ana muhalefet partisinin konuya bakış açısı merak konusu olurken Gıynık Gazetesi muhalefet parti milletvekillerinin karma oy hakkında ne düşündüğünü araştırdı.

CTP MİLLETVEKİLİ ASIM AKANSOY, KARMA OY SİSTEMİNİN KALDIRILMASINA SICAK BAKIYOR

CTP Milletvekili Asım Akansoy, UBP’nin tartışmaya açtığı karma oy sisteminden vazgeçilmesi önerisinin ancak Ad-Hoc Komitede sağlanacak uzlaşmanın ardından kabul edilebileceğini söyledi.

Faiz Sucuoğlu başkanlığındaki heyetin CTP’ye yaptığı ziyaret sırasında ele alınan 3 başlıktan birinin de seçim halk oylaması yasası olduğunu belirten Akansoy, seçim sistemine ilişkin değişikliklerin Ad-Hoc Komitenin konusu olduğunu vurguladı. Seçim sisteminin uzun zamandır CTP’nin de gündeminde olduğuna işaret eden Akansoy, “CTP olarak siyasetin kişiler üzerinden değil ideolojiler, politikalar ve görüşler üzerinden yürütülmesi gerektiğini savunan bir yaklaşım içerisinde olduğumuz açıktır. Önemli olan çoğulcu demokrasinin zarar görmemesidir. Seçim yasası konusu oldu bittiye getirilecek bir mesele değildir. Siyasi partiler arasında uzlaşı sağlanması, Ad- Hoc Komitede ele alınması gereken bir meseledir bu. Zira seçimin bu kadar yaklaştığı, bu kadar sıkışık bir dönemde halkın oldu bittilerle karşı karşıya bırakılması doğru değildir” dedi. CTP’de hakim görüşün karma oy sisteminden vazgeçilmesi yönünde olduğunu düşündüğünü açıklayan Asım Akansoy, bununla birlikte konunun hem siyasi partilerde hem de Ad-Hoc komitede enine boyuna tartışılarak mümkün olan en geniş uzlaşmanın sağlanması gerektiğinin altını çizdi.

Asım Akansoy “Karma oy sistemi siyasette çok ciddi bir erozyona ve kirlenmeye yol açtı. Karma oy sistemi üzerinden büyük oyunlar oynandığına şahit olduk” diyerek karma oy sisteminin demokratik düzenin sarsılmasına, partilerin iç düzenlerinin bozulmasına ve nihai olarak siyasetin yozlaşmasına yol açtığını vurguladı. Karma oy sisteminin değiştirilmesinin partilerin iç bütünlüğü ve siyasi iradenin oluşması açısından çok önemli olduğuna inandığını vurgulayan Akansoy, sistemde yapılacak değişikliğin Kuzey Kıbrıs’taki siyasi dengeleri nasıl etkileyeceği konusunun ancak deneyimlendikten sonra anlaşılabileceğini de sözlerine ekledi. Dünyadaki uygulamalarda parlamenter rejimlerde karma oy gibi bir uygulamanın bulunmadığına işaret eden Akansoy, “ülkemizde karma oyun bir uzlaşı kültürünü getirdiğini ileri sürenler var fakat aslında bir siyasi kültür olarak uzlaşı ikliminin yaratılması daha önemlidir. Karma oyu uzlaşı kültürünün bir aracı olarak görmek yerine siyasette uzlaşı kültürünün yaratılması ve geliştirilmesi, halka hizmete dönük politikaların üretilmesini öne çıkarmak daha akılcı ve gerçekçidir” dedi.

HALKIN PARTİSİ MİLLETVEKİLİ AYŞEGÜL BAYBARS: BU SEÇİM ÖNCESİ KARMA OYUN KALDIRILMASI İÇİN ZAMAN DAR

UBP Parti Meclisi 9 Ocak’ta erken genel seçim yapılması ve karma oy uygulamasının kaldırılması için yasa değişiklik çalışması yapılmasını onayladı. Karma oyun kalkmasıyla birlikte seçmen iradesinin sandığa nasıl yansıtılacağını aktaran Halkın Partisi (HP) Milletvekili Ayşegül Baybars, karma oy sisteminin bu seçim öncesi kaldırılması için zamanın dar olduğuna vurgu yaparak, kendini bir ideolojiye, partiye ait hissetmeyen seçmen kitlesinin ise sandığa gitmekten geri duracağını savundu.

Karma oyların yaratmış olduğu geçersiz oylara bakıldığında yasanın bu yönde bir değişikliğe ihtiyaç duyduğunu aktaran Baybars, “Mühür partilerin kurumsal gücünü yansıtsa da kutuplaşmaya da yol açabilir” diyerek sadece mühüre dayalı bir sistemden önce ülkenin şu anda neye ihtiyacı olduğunun iyi analiz edilmesi gerektiğini ifade etti.

Karma oy sisteminin ortadan kaldırılması ile kutuplaşmaların doğacağına inanç belirten Baybars, karma oy ile vatandaşın özgür iradesinin seçme hakkındaki çeşitliliğin sağlandığının altını çizdi.

Diğer yandan karma oy sisteminin ortadan kalkması ile birtakım istikrarlarında sağlanabileceğini ifade eden Baybars, bu sistem ile bir diğer ters etkisinin ise seçmenin sandığa gitmemesi gibi sonuçlara da neden olabileceğini belitti.

Baybars, seçim sisteminde köklü değişikliklerin yapılması için çalışmaların yapılması gerektiğini savunsa da ‘9 Ocak’ olarak düşünülen erken seçim tarihi öncesinde seçim sisteminde bu tip köklü bir değişikliğin yapılmaya çalışılmasını UBP’nin lehine çevirerek demokratik yarışı engelleyeceğini söyledi.

Tüm partilerin tezleriyle birlikte karma oy sisteminin değerlendirilmesi gerektiğini ifade eden Baybars karma oy sisteminin ortadan kaldırılmasıyla parti içi demokrasi ve hiyerarşik yapıların da değişikliğe uğrayacağını ifade etti ve şunları kaydetti, “Parti içinde demokrasisi sıkıntılı birçok parti var.  Bunlar ortadayken karmayı kaldıralım demek bana temsilde adalet ilkesini ve yönetimde istikrar ilkesini zedeler diye düşünüyorum. Karma oyun kalkması halinde Kurumsal ve köklü partilerin iktidarı elinde bulundurma ihtimali çok daha yüksek. Kendi partileri lehine bu tez ortaya atılabilir ama demokrasi adına öncelikleri belirlememiz gerekir. Bölgesel seçim sistemi ve çarşaf liste üzerinde birtakım değişiklikler yapılabilir bu sistem içinde sadece karmayı kaldırmak demokratik teamülleri kaldıracak.”

PEKİ YA KARMA OY SİSTEMİ KALDIRILIRSA HANGİ PARTİ NASIL ETKİLENECEK?

Statica araştırma şirketi, 2018 seçim sonuçları üzerinden yaptığı analize göre karma oyun kalkması UBP’ye yarar.

Son seçimlerde alınan karma oyların yansımasını genel oyların kapsamından çıkartarak yeniden hesaplayan Statica’ya göre, karma oy olmasaydı UBP’nin 2018 seçimlerindeki oy oranı 1.26 yükselecekti.

UBP dışında karma oy olmasaydı, oylarının yüzdeliği artacak diğer parti de YDP’ydi.

Karma oy DP’de pek bir değişim yaratmıyor.

Karma oy avantajlıları CTP, HP ve TDP 2018 seçimleri eğer karma oy iptal edilmiş olsaydı, TDP’nin oyları yüzde 0.7, CTP’nin 0.19, HP’nin ise yüzde 0.18 oranında oyu düşecekti.

 

CTP MİLLETVEKİLİ FAZİLET ÖZDENEFE: SEÇİME 2 AY VAR; BU FİKİR DOĞRU DEĞİL

CTP Milletvekili Fazilet Özdenefe ise seçime 2 ay kala bu fikrin ortaya atılmasını doğru ve samimi bulmadığını aktardı.

Cumhuriyetçi Türk Partisi’nin geleneksel olarak seçmenlerin kişilere değil parti programı, hedefleri ve ideolojilerine oy vermesi gerektiği yaklaşımında olduğuna dikkat çeken Özdenefe, küçük bir toplum olduğumuzu ve seçmen taleplerini yerine getirmenin bireylerin değil siyasi partilerin meselesi olduğunu ifade etti.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde parlamenter sistem bulunduğunu ve karma oy sisteminin gerçekte parlamenter sistemle çok da uygun olmadığını ifade eden Özdenefe, karma oy sistemi her ne kadar seçmene geniş bir özgürlük tanıyor gibi görünse de sonuçta yozlaşmaya yol açtığını ileri sürdü.

Cumhuriyetçi Türk Partisi adaylarının kişisel propaganda yürütmesini bugüne dek olduğu gibi bundan sonra da kabul etmediklerini, CTP geleneğinin en başından beri “kişi değil parti” yaklaşımını benimsediğini anlatan Özdenefe, karma oy sisteminin kaçınılmaz biçimde gruplaşmalara ve yozlaşmaya neden olduğunun altını çizdi.

Siyasetin yozlaşmasında toplumun yıllardır karma oy sistemini benimsemesinin de büyük etkisi olduğunu vurgulayan Fazilet Özdenefe bu konuda yapılacak değişikliklerin mutlaka ve mutlaka toplumun zamana yayılı olarak ikna edilmesi, siyasi bir uzlaşmanın sağlanarak benimsetilmesi gereğini dile getirdi.

Karma oy sisteminin kaldırılmasında Ad-hoc komitenin önemine değinen Özdenefe, seçim sisteminde yapılacak değişikliklerin toplumun genelinde sağlıklı ve ayrıntılı biçimde tartışılması gerektiğine işaret etti. Özdenefe, “CTP olarak bir Ad-Hoc komite kurulması ve seçim yasasının bu komitede görüşülmesi, grubunun olup olmamasına bakılmaksızın tüm partilerin bu komiteye vekil vermesini ve ne gibi değişiklik yapılacaksa bunun mümkün olan en geniş mutabakat ile geçmesi gerektiğini her zaman savunduk” dedi.

CTP’nin karma oy sistemin kalması gibi bir ısrarcı bir tutumu olamayacağını ifade eden Özdenefe, bununla birlikte seçime bu kadar kısa bir süre kalmışken UBP’nin karma oy sistemini kaldırma önerisini eleştirdi. UBP yi samimiyetsizlikle eleştiren Özdenefe, seçime bu kadar kısa süre kala gerçekleştirilecek oldu bittilerin vatandaşın yararına olmayacağını savundu.

Özdenefe son 1 yılda UBP içerisinde büyük karışıklıklar yaşandığına da dikkat çekerek, bir anda ortaya atılan bu karma oy tartışmasını UBP’nin gündemi değiştirmek için yaptığı stratejik bir hamle olduğunu ileri sürdü.

Bağımsız milletvekillerinin mevcut sistemde mecliste yer almasının daha olanaklı olduğuna da işaret eden Özdenefe, karma oy sisteminden vazgeçilmesi halinde en çok bağımsız adayların olumsuz etkileneceğini iddia etti.

BAĞIMSIZ MİLLETVEKİLİ BERTAN ZAROĞLU: GEÇTİĞİMİZ SEÇİMDE BU SİSTEMİN ACISINI ÇOK YAŞADIK

Bağımsız Milletvekili Bertan Zaroğlu, UBP’nin önerdiği karma oy sisteminin siyasi ahlaksızlığa zemin yarattığını savunan Zaroğlu, “Aynı ideolojiyi savunan yol arkadaşları birbirine ihanet ediyor. Karma oy sistemi ile partilerin ideolojilerinin ihanete uğruyor. Bu sebeple karma oyun kaldırılması kesinlikle elzemdir”

23 Ocak 2022’de erken seçimin yapılacağına dikkat çeken Zaroğlu, zamanın dar olması nedeniyle karma oy sisteminde radikal bir değişiklik yapılamasa bile basitleştirici bir tadilat uygulanabileceğini savundu.

Karma oy sistemi nedeniyle 2018 seçimlerinde geçersiz oyların yüksekliğine dikkat çeken Zaroğlu, “Geçtiğimiz seçimde bu sistemin acısını çok yaşadık. 12 -13 bin oy yandı” şeklinde konuştu.

DP GENEL SEKRETER VEKİLİ ALİ TUNÇTAŞLI: KARMA OY SİSTEMİNİN DAHA DEMOKRATİK OLDUĞUNA İNANIYORUM

DP Genel Sekreter Vekili Ali Tunçtaşlı ise DP hukuk komisyonunda çalışma başlatıldığını kaydederek, komisyondan çıkan kararın parti MYK’sında onaylanmasının ardından parti meclisinde değerlendirileceğini ve net kararın çıkacağını ifade etti.

Şahsi görüşünü de aktaran Tunçtaşlı, karma sistemin kalkmasından yana olduğunu savundu. Tunçtaşlı, “Karma oy sisteminin daha demokratik olduğuna inanıyorum tabi ki çarşaf sistemin zorlukları da vardır ancak burada geçersiz oy sayısı da çok önemlidir”

Tunçtaşlı, “Toplum bilinçlendirilirse geçersiz oy sisteminin de azalacağına inanıyorum” diyerek karma oy sistemine ilişkin son kararın parti meclisindeki kararla netleşeceğini kaydetti.