Kraliçe II. Elizabeth’in ölümü sadece kalpleri değil, cepleri de etkiledi. 2022 yılında Kraliçe’nin tahtaki 70. yılının kutlandığı 6 Şubat tarihli Platinum Jubilesi’nin ardından 8 Eylül tarihindeki vefatı ve 19 Eylül’deki cenaze töreni masraflarının yanı sıra bu önemli törenler için çalışan vatandaşların aldığı ek resmi izinler bile ülkenin sırtında önemli bir yük ve aylık olarak gayri safi milli hasılayı etkiliyor. II. Elizabeth’in ölümünün İngiliz ekonomisine etkileri…
Kraliçe II. Elizabeth’in ölümü başta Büyük Krallık olmak üzere tüm dünyayı yasa boğdu. Kraliçe’nin 19 Eylül 2022 tarihindeki devlet cenazesi, 2021’de hayatını kaybeden eşi Prens Philip ile evlendiği Westminster Abbey’de gerçekleşti. Kraliçe 2. Elizabeth’in Westminster Salonu’nda gerçekleşen cenaze töreninde dünya liderleri yerini aldı. Tören Britanya’da 70 yıldır görülmemiş büyüklükteydi. Son olarak Kral VI. George için 1952 yılında bu denli görkemli bir tören yapılmıştı. Törende 3 binden fazla askeri personel ve 10 bini aşkın polis görevlendirildi. Rakamlar, inanılmaz değil mi? Ancak bu kaybın İngiltere vatandaşlarının ceplerini de ilgilendiren maddi boyutu da oldukça fazla. Hükümet ve Krallık’ın yanı sıra İngiltere vatandaşları bu ölümün faturasını ödeyecek.
KRAL III. CHARLES TAHTTA NE KADAR KALACAK?
Kral III. Charles, tahta ancak 74 yaşında gelebildi. Üstelik Kral III. Charles’ın yaşı ortalama br İngiliz erkeğinin yaşam beklentisinden yalnızca 5 yıl uzakta. II. Elizabeth ise tahta babası Kral VI. George’un 1952’de ölümünü takiben 26 yaşında çıkmıştı. Bu uzun hükümranlık sayesinde İngiltere pek çok masraftan uzak kalmıştı.
“Kraliçe II. Elizabeth’in cenazesi gibi büyük kraliyet olayları, büyük bir kısmı Londra dışında ve yurtdışında yaşayan yüzbinlerce insanı başkente çekiyor” diyen Kraliyet tarihçisi ve Crown & Sceptre: A New History of the British Monarchy kitabının yazarı Tracy Borman, “bu, turizm ekonomisine büyük bir destek sağlıyor” diyor. Ancak gelir-gider dengesi ülkenin gerçekten lehine mi?
Ekonomi ve Piyasalar Analisti Enver Erkan, “1952 yılında tacı devraldığından bu yana Kraliçe dünyanın en ünlü kişisi oldu. Pullardan, madeni paralardan ve banknotlara kadar portreleri her yerdeydi. II. Elizabeth imzaları, ülke çapında posta kutularında ve hükümet tabelalarında vardı. Ancak kraliçenin vefatının ardından tüm bunları kademeli olarak kaldırmak ve onları Kral III. Charles ile değiştirmek çok uzun zaman alabilir, bazıları hiç değiştirilmeyebilir.” dedi.
KRALİÇE II. ELIZABETH’İN GİDİŞİNİN BÜYÜK BRİTANYA EKONOMİSİNE MALİYETİ
“İngiliz ekonomisi bir süredir durgunluk tehdidi altında” diyen Erkan, ekonominin 12 Eylül tarihli resmi verilere göre Temmuz ayında toparlandığını; Ulusal İstatistik Ofisi’ne göre, Birleşik Krallık’ın gayri safi yurtiçi hasılası Temmuz’da %0,2 arttığını belirtiyor. Haziran ayındaki rakamlardaki düşüş, kısmen Kraliçe II. Elizabeth’in İngiliz tahtındaki 70 yılını anmak amaçlı yapılan ek resmi tatile faturalandırılmıştı. Platinum Jubile’nin ardından gelen ayda ise hasılat yükselmişti. Ancak ardından Kraliçe’yi kaybettik.
Birleşik Krallık’ta genellikle yaz başında sadece bir resmi tatil bulunuyor ancak bu yıl 6 Şubat’ta kutlanan Kraliçe’nin saltanatının Platinum Jubile kutlaması (70. yılı) nedeniyle sayı iki katına çıkmıştı. İngiltere’de Kraliçe’nin vefatı, cenaze günü çalışan profesyonellerin işten izin almaları, ekonominin 2022’de iki resmi tatil daha yapmasına yol açtı. Yani Büyük Britanya Kraliçe II. Elizabeth’in cenazesi için planda olmayan bir resmi tatil daha yaptı.
Ekonomi ve Piyasalar Analisti Erkan’ın verdiği bilgilere göre Pantheon Makroekonomi Baş İngiltere ekonomisti Samuel Tombs; Kraliçe’nin cenazesi için 19 Eylül’deki fazladan resmi tatilin İngiliz ekonomisine Haziran ayındaki Jübile için düşünülenden daha fazla zarar vereceğini söyledi. Pantheon’a göre, ülkenin Eylül ayı GSYİH’si %0,2 oranında düşüş yaşayacaktı.
Erkan aynı zamanda, KPMG İngiltere Baş Ekonomisti Yael Selfin, Temmuz GSYIH rakamlarının Mayıs ayında kaydedilen seviyenin altında olması nedeniyle endişe verici olduğunu belirttiğini aktardı. Ayrıca, İngiltere Merkez Bankası (BoE), ülke, artan gıda ve enerji faturalarının körüklediği on yıllardır yüksek enflasyonla boğuştuğu için, İngiliz ekonomisinin 2022’nin sonundan önce resesyona düşebileceğini tahmin ediyor.
KRALİÇE’NİN CENAZESİNİN İNGİLTERE HÜKÜMETİ VE HALKA MALİYETİ
İngiltere’nin tabloid formatındaki ücretsiz günlük gazetesi Evening Standard’da yer alan habere göre Kraliçe’nin annnesinin 2002’deki cenazesi yaklaşık 5,4 milyon pounda mal oldu. Prenses Diana’nın 1997’deki cenazesi ise 3 milyon ile 5 milyon pound arasında bir maliyeti vardı.
Birleşik Krallık’ta İngiliz Parlamentosu’nun seçimle gelen Avam Kamarası belgelerine göre, Kraliçenin annesinin cenaze düzenlemeleri toplamda 5,4 milyon pounddan fazlaya mal oldu, sadece polis ekiplerinin maliyeti 4,3 milyon pounda ulaştı. Cenaze masrafları, yapılması gereken resmi tatiller ve gelecek yıl Kral III. Charles’ın taç giyme töreni ile Kraliçe’nin ölümü Birleşik Krallık ekonomisine milyonlarca pounda mal olacak. Gazetenin haberine göre, bir kaynak bu iki törenin maliyetinin toplamda 6 milyon pound, yani 128 milyon TL olabileceğini söylüyor.
Kraliçe’nin cenaze masrafları Hükümet ve Kraliyet Hanesi arasında paylaşılmış olsa da kesin olarak bilinen bir gerçek var ki, faturanın en azından bir kısmı İngiliz halkı tarafından karşılanacak. Kraliyet Ailesi’nin tahmini net değerinin 24 milyar sterlini aştığı göz önüne alındığında, Kraliçe II. Elizabeth’e karşı hisleri ne olursa olsun, hiç kimse bundan memnun değil.
İNGİLTERE’DE KRALİÇE’NİN ÖLÜMÜNÜN ARDINDAN BANKNOTLARIN DEĞİŞİM SÜRECİ
Şu an yaklaşık 82 milyar sterlin değerinde 4,7 milyardan fazla İngiliz Bankası (Bank of England) banknot dolaşımda. Kraliçe II. Elizabeth, 1960 yılında Bank of England banknotlarında görünen ilk hükümdardı. Bu nedenle, monarşide Kral III. Charles devri sırasında ne olacağına dair bir emsal yok.
Cambridge Judge Business School dekanı Mauro F. Guillén, Kraliçe II. Elizabeth’i para biriminden aşamalı olarak kaldırmanın iki ila dört yıl süreceğini tahmin ediyor. Zira Kral III. Charles ile değiştirmek için yeni kalıplar yaratmanın maliyetinin “nispeten ihmal edilebilir” olacağını söylüyor. Bu anlamda II. Elizabeth’in 70 yıllık hükümranlığı süresince kullanılan portresinin banknotlarda hemen değişmesi beklenmiyor.
2016 yılında İngiltere Merkez Bankası, sahtekarlığı önlemek ve sahte paraların yayılmasını azaltmak için kağıt banknotları polimer olanlarla değiştirmeye başlamıştı. Merkez Bankası, Kraliçe Elizabeth ve eski başbakan Winston Churchill’in yer aldığı beş poundluk polimer banknot piyasaya sürmüştü. Bankadan yapılan açıklamaya göre mevcut polimer paraların esas tasarımında bir ek değişiklik yapılmayacak.
Merkez Bankası bu yılın sonunda III. Charles’ın banknotlarda yer alacak imgesinin açıklanacağını belirtti. Yeni kralın bu imgesi ülkede kullanılmakta olan 5, 10, 20 ve 50 sterlin kağıt paralarda yer alacak. Ancak yeni banknotların dolaşıma sunulmasının ise 2024 yılının ortasından itibaren mümkün olacağı bildirildi. Ayrıca çevresel etkilerin en aza indirilmesi için hem II. Elizabeth’in hem de III. Charles’ın portrelerinin olduğu madeni ve kağıt paralar piyasada birlikte kullanılacak.
Bu arada Büyük Britanya dışında Kanada, Yeni Zelanda ve Avustralya’da da Kraliçe 2. Elizabeth’in portresinin bulunduğu madeni para ve banknotların değişmesi bekleniyor.
İNGİLTERE’DE MADENİ PARALAR NE OLACAK?
Şu an dolaşımda Kraliçe II. Elizabeth’in çehresinin olduğu 29 milyar İngiliz madeni parası bulunuyor. Tüm madeni paralarda Kraliçe’nin yüzü sağa dönük. II. Charles’ın 17. Yüzyıl’daki saltanatından bu yana, VIII. Edward dışında tüm yeni krallar ve kraliçelerin profilleri bir öncekinin tersi olacak şekilde bastırılıyor. Yani bir önceki kral ya da kraliçe sağa dönükse, ardından gelen kral ya da kraliçe yüzü sola dönük tercih ediliyor. Düzeni tek bozan VIII. Edward olmuştu; yüzünü önceki kralla aynı yöne dönük tercih etmişti. Ancak Charles, yüzü sola dönük olacak şekilde normal düzeni devam ettiriyor.
Cambridge Judge Business School dekanı Mauro F. Guillén, madeni paraların üretilmesinin banknotlardan daha pahalı olduğunu çünkü daha dayanıklı olduklarını söyledi. Yeni madeni paraların üretiminin ne kadara mal olabileceği konusunda bir rakam vermedi ancak bu değişimin tahminen 600 milyon dolar civarında olacağı tahmin ediliyor. Guillén eski madeni paraların aşamalı olarak kaldırılmasının birkaç yıl alacağını ve toplam sekmenin önemli ölçüde dalgalanabileceğini kaydetti.
İngiltere’de Kral 3. Charles’ın portresini taşıyan fotoğrafta gördüğünüz yeni madeni paraların yıl sonuna doğru dolaşıma sokulması bekleniyor. Madeni paranın tasarımı Heykeltıraş Martin Jennings tarafından yapıldı. 50 pence’lik madeni para ile 5 sterlinlik hatıra paranın görüntüleri basınla paylaşıldı.
HATIRA MADENİ PARALAR 3 EKİM’DE KOLEKSİYONERLERE SUNULDU
Bu arada, Britanya Krallığı için 1100 yıldır para basan Kraliyet Darphanesi, İngiliz heykeltıraş Martin Jennings tarafından tasarlanan ve Kral Charles tarafından bizzat onaylanan 50 kuruşluk madeni para ile 5 poundluk hatıra madeni paralar kamuoyuna tanıtıldı. 50 kuruş madeni paradaki Kral Charles’ın portresi, İngiltere krallarının geleneğine uygun olarak taçsız tasvir edildi.
‘Hatıra’ madeni paralar, 3 Ekim’den itibaren Kraliyet Darphanesi tarafından para koleksiyoncularına satılmaya başlandı ve 50 kuruşluk madeni paraların ise yıl sonundan önce genel kullanım için dolaşıma sokulacağı ifade edildi.
POSTA KUTULARI VE PULLAR
Kraliçe 2. Elizabeth’in portresinin göründüğü posta pullarının da yeni hükümdarla birlikte değişmesi bekleniyor. Ancak Kraliçe 2. Elizabeth’e ait pullar toplatılmayacak sadece yeni olarak üzerinde Kral III. Charles’ın yer alacağı pullar basılacak.
KRALİÇE’NİN ÖLÜMÜNÜN DÜNYACA ÜNLÜ POPÜLER İNGİLİZ MARKALARINA ETKİSİ
Peki ya popüler markaların Birleşik Krallık’a özel ambajlarına ve ürünlerine ne olacak, biliyor musunuz? İngiltere’nin tüm dünya tarafından tanınan sos üreticisi Heinz ve ekosenin hakimi Burberry gibi moda markaları ambalaj ve ürün tasarımlarının bazılarında Kraliçe II. Elizabeth’in armasını kullanıyor. Tahminlere göre bu armalar Kral III. Charles’in arması ile değişecek.
Erkan, “bir markanın Kraliyet sembolünü kullanabilmesi için o şirketin son yedi yılının en az beşinde Kraliyet ailesine ürün ve hizmet sağlamış olması gerekiyor” diyor.
Royal Warrant Owners Association’a göre, moda markası Barbour, İngiltere’nin ünlü haşere ilaçlama şirketi Command Pest Control ve takı markası Swarovski dahil olmak üzere 600’den fazla işletmenin şu anda Kraliçe II. Elizabeth tarafından verilen izinleri var. Ancak Kraliçe Elizabeth öldüğüne göre, ondan izin alan şirketlerin armayı kullanmaya devam etmek için iki yılı var. Bu süre sona erdikten sonra, İngiltere’de pek çok marka ambalaj ve ürün tasarımlarında değişikliğe gitmek zorunda kalacak.
