Kuzey Kıbrıs’ta Bitcoin çılgınlığı

MANTAR GİBİ TÜREDİLER… Hiçbir Merkez Bankası’nın kontrolünde olmayan ve fiziksel olarak bulunmayan kripto para birimi, çeşitli soru işaretlerini de beraberinde getiriyor. En yaygın kripto para markası olan Bitcoin’in gün geçtikçe değerinin artması ve dünyada bir trend rüzgarı yaratması sonrası, ülkemizde her köşe başında, deyim yerindeyse mantar gibi Bitcoin dükkanları türemeye başladı. Bankacılık ve finans uzmanı Yrd. Doç. Dr. Şükrü Umarbeyli, ortada büyük bir yasal boşluk olduğuna dikkat çekerek, bu Bitcoin dükkânlarının yüzde 4-5 oranlarıyla bitcoin alım ve satımı yaptıklarını ifade etti. Bitcoin alım-satımlarının takip edilemediğini kaydeden Umarbeyli, bitcoin üzerinden yasal takibe yakalanmadan illegal işler yapılabilme tehlikesi olduğunu vurguladı.

ŞİMDİLİK BAŞIBOŞ… Kara para aklama, vergi kaçırma gibi illegal işler için çok rahat kullanılabildiği için, kripto para birimlerinin devletler tarafından tehdit olarak görüldüğünü kaydeden Doç. Dr. Veclal Gündüz, 2021 yılının ikinci yarısında TC Merkez Bankası’nın da dijital para pilot uygulamasına geçeceğini ve çok yakında yasal düzenlemelerin hem Türkiye’de, hem de TL kullanmamız nedeniyle, KKTC’de eş zamanlı yürürlüğe geçmesinin beklendiğini açıkladı. GIYNIK Gazetesi’nin yaptığı araştırmalara göre, hiçbir yasal dayanağı bulunmayan Bitcoin dükkânlarının, yasal düzenleme gelmesi halinde kapatılmalarının kaçınılmaz olduğu öğrenildi.

Bahçeşehir Kıbrıs Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dekanı Bankacılık ve Finans Bölüm Başkanı Doç. Dr. Veclal Gündüz, kripto para birimine ilişkin merak edilenleri GIYNIK Gazetesi için yanıtladı

“YILLARDIR BANKA KARTLARINDA KULLANILAN SİSTEM”

SORU: KRİPTO PARA NEDİR?

GÜNDÜZ: Dünyada ilk popüler olan ve adını “Bitcoin” ile duyduğumuz kripto paraları anlamak için öncelikle “Kriptoloji”nin ne olduğunu bilmek lazım. Kriptoloji bir şifreleme bilimidir. Verilerin (yazı, rakam veya herhangi bir mesaj ile) belirli bir sisteme göre şifrelenmesi, güvenli bir ortam aracılığıyla alıcıya gönderilmesi ve bu şifreleme sisteminin çözülmesi ile verilerin ortaya çıkması süreci olarak da açıklayabiliriz. Kripto para, güvenlik açısından kriptoloji bilimini kullanan, dijital ve sanal bir para birimidir ve matematik temelli şifrelenmişlerdir. Banka kartlarımız, sanal kartlarımız veya sanal ortamda yaptığımız her işlemde yıllardır bu paraları kullanıyorduk aslında. Bankaların kasalarından fiziksel olarak paralar çıkmadan, sanal olarak paraları harcıyorduk ve bir bakıma bu paralar da kripto paralardı çünkü sadece sistemlerde rakamsal değişiklikler meydana geliyordu. Yeni nesil kripto paralar da temelde bu mantıkla çalışıyor diyebiliriz.

“EN ÇOK BENİMSENEN KRİPTO PARA BİRİMİ”

SORU: BITCOIN NEDİR?

GÜNDÜZ: Bitcoin’in kurucusu olarak tüm kaynaklar “Satoshi Nakamoto” ismini işaret ediyor fakat işin ilginç yanı bu ismin kimi veya neyi temsil ettiği bilinmiyor. Yani kripto para birimlerinin atası diyebileceğimiz (toplum tarafından ilk ve en çok benimsenen kriptolu para birimi Bitcoin olduğu için) Bitcoin Sahoshi Nakamoto takma ismini kullanan bir kişi veya grup tarafından geliştirilen, açık kaynak kodlu bir yazılım. Birçok söylenti dolaşıyor olsa da şu anda net olarak bu ismin karşılığının kim veya kimler olduğu bilinmemekte.

“ARZ-TALEP NEDENİYLE FİYATI SÜREKLİ ARTIYOR”

SORU: BITCOIN FİYATI NEDEN SÜREKLİ ARTMAKTADIR?

GÜNDÜZ: Her kripto para biriminin belirli bir üretim sınırı vardır. Bitcoin’i örnek alacak olursak ilk yayınlanan protokollerinde sadece “21 milyon bitcoin bulunabilir” maddesi yer alıyor. Yani üretim açısından bir sınırı bulunuyor. Her geçen gün bu yatırım aracının bulunması giderek zorlaşıyor ve daha küçük parçalara bölünüyor. Talep arz ilişkisi nedeniyle Bitcoin’e artan talep ve az bulunur olması fiyatını da otomatik olarak artırmakta.

Bitcoinin yaklaşık değeri 18 Mart itibarıyla $59.394,50 seviyesindedir. Bitcoin, 28 Şubat tarihinde $44.392 ile son bir ay içerisinde en düşük ve geçtiğimiz hafta sonunda da 13 Mart’ta $61.583,81 ile son bir ayın en yüksek değerini kaydetmiştir. 1 Bitcoin almak isterseniz $59.394,50 yani 433.722,40 TL ödemeniz gerekmektedir.

“BITCOIN ALIM-SATIMLARI KAYIT DIŞI”

SORU: NEDEN BITCOINE RAĞBET ARTMAKTADIR?

GÜNDÜZ: Bitcoin, mevcut kullandığımız TL, Dolar, Euro gibi para birimleri gibi, günlük yaşantımızdaki alışverişlerimizde ve çevrimiçi ortamlarda harcayabileceğimiz bir para birimi özelliği göstermektedir. Bitcoin’i diğer para birimlerinden ayıran özellik ise, para otoritelerinin ve hükümetlerinin Bitcoin üzerinde bir hakimiyetlerinin olmayışıdır. Çünkü Bitcoin, hükümetlerin kontrolünde değil, Bitcoin ağının kontrolünde üretilmektedir.

Ülkemizde de bazı kurumsal firma ve kuruluşlarda Bitcoin ile alış-veriş veya ödeme kabul edilmektedir. Aslında bu bağlamda muhasebe anlamında nasıl kayıt yapılacağı tartışma konusudur. Banka hesapları üzerinden değil de platformlarda yapılan Bitcoin alım satımları kayda geçmediğinden bu anlamda kayıt dışı ekonomi yaratılmaktadır. Bir diğer konu da oluşan kar üzerinden herhangi bir stopaj ödenmemesi, karın tamamen yatırımcıya kalmasıdır.

“YÜKSEK GÜVENLİKLİ BİR SİSTEM”

SORU: BITCOIN GÜVENİLİR Mİ?

GÜNDÜZ: Gücünü Blockchain teknolojisine dayanan altyapısından alan Bitcoin’in güvenliği, kriptoparaların doğuşundan bu yana en çok sorgulanan ve spekülasyon yaratılan konular arasındadır. Ortaya çıktığı ilk yıllarda yarı anonimliği sebebiyle terör finansmanı, kara para aklama ve yasadışı ödemelerde kullanıldığı iddia edilmektedir. Blockchain teknolojisi, dağıtık ve kriptografik altyapısı sayesinde işlemlerin yüksek güvenlik çerçevesinde gerçekleştirilmesine olanak tanımaktadır. Bugüne dek yaşanan hiçbir hack ve hırsızlık olayı, doğrudan Bitcoin ağı üzerinden gerçekleşmemiştir. Düşük güvenlikli platformların altyapı sorunları, Ponzi Şeması adı verilen tuzaklar, oltalama ve benzeri yollarla kişi veya aracılardan kaynaklanan güvenlik zafiyetleri, bu tarz olayların yaşanmasına sebebiyet verebilmektedir.

“FİZİKİ PARALARDAN 22 KAT DAHA BÜYÜK”

SORU: DÜNYADA KAÇ FARKLI KRİPTO PARA BİRİMİ VARDIR?

GÜNDÜZ: Dünyada 4400 adetten fazla kripto para işlem görmektedir. Dünya genelinde 200’den fazla para birimi bulunduğunu düşünürsek kripto paralar eski para diye nitelendirilen fiziki paraların yaklaşık 22 katı büyüklüğündedir.

“KARA PARA AKLAMA, VERGİ KAÇIRMA GİBİ İLLEGAL İŞLERDE ÇOK RAHAT KULLANILABİLİR”

SORU: KRİPTO PARALAR NEDEN DEVLETLER TARAFINDAN TEHDİT OLARAK ALGILANMAKTADIR?

GÜNDÜZ: Kripto para birimlerinin devletler tarafından tehdit olarak algılanmasının nedeni ise kara para aklama, vergi kaçırma gibi illegal işler için çok rahat kullanılabilmesi. Bu paralar sanal defterlerde tutulduğu için ve bu defterler de bir bakıma bölünmüş şekilde milyonlarca kullanıcının bilgisayarında yer aldığı için merkezi bir otorite tarafından takip edilemezler. Bu da hükümetlerin önünü kapatan bir şey. Yine benzer nedenlerle bankalar ve sivil toplum örgütleri bu konuda hükümetlere baskı uygulamaya da devam ediyor.

Devletlerin de kripto paralarla mücadele yöntemlerinden bir diğeri de kendi dijital para birimlerine geçiş çalışmalarını hızlandırmasıdır. 2021 yılının ikinci yarısında T.C. Merkez Bankası’nın da dijital para pilot uygulamasına geçeceği düşünülürse çok yakında yasal düzenlemelerin de hem Türkiye’de, hem de ayni para birimi yani TL kullanmamız nedeni ile KKTC’de eş zamanlı yürürlüğe geçeceği beklenmektedir.

Dijital Euro da halihazırda kullanılan Euro banknot ve madeni paraların elektronik versiyonu olacak. Dijital Euro projesine başlayıp başlamama kararı ise yine 2021 ortalarında karara bağlanacak.

Ayrıca tam bir yıldır mücadele edilen korona virüs nedeni ile tüm dünyada ekonomik anlamda da krizler yaşanmakta ve yatırım aracı olarak döviz ya da mevduat yatırımı yerine, tabiri caizse kemer sıkma politikalarından da etkilenmemek için, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kripto paralara olan ilgiyi artırmıştır. 2021 yılında kendi ülke parasına olan ilgiyi artırmak amaçlı öncelikle Ocak ayında İngiltere’de Finansal Yönetim Otoritesi (FAC), Şubat ayında Avrupa Merkez Bankası ve yine Amerika Hazine Bakanlığı tarafından kripto para birimlerinin son derecede yüksek risk taşıdığını, yatırımcıların da tüm paralarını kaybetmeye hazır olmaları ve bu yatırım araçlarından yeniden nakit paraya geri dönüşte bir garantisi olmadığı yönünde de çeşitli açıklamalarda bulunmuşlardır.

“HEDEFLENEN KARA ULAŞINCA YATIRIMCILAR BITCOIN’İ ELİNDEN ÇIKARACAK”

SPEKÜLATİF İŞLEMLER RİSK YARATIYOR MU?

GÜNDÜZ: Spekülatif alım satımların da gerçekleşebileceği ortamları da sıkça yaşamaktayız. Elektronik otomobil üreticisi Tesla’nın kurucusu Elon Musk, şirketinin 1,5 milyar dolarlık Bitcoin aldığını açıklaması ile kripto paranın değeri %50 civarında artmıştı. Kripto paraların yükselmesine bir diğer etken de Mastercard ve Bank of NY Mellon’un Bitcoin’i operasyonlarına dahil edeceklerini açıklamalarıdır. Hedeflenen kara ulaştığı anda yatırımcıların Bitcoin’lerini elden çıkarma, yani satmaları ile yukarıda da değinildiği gibi arz miktarı artacağından paranın değeri de hızlıca düşecektir.

Kripto paraların ne zaman ve nereden alınıp satıldığı da oldukça önemlidir. Güvenilir ve kayıtlı platformların kullanılmasına dikkat edilmeli, alım satımlarda ödenecek masraflar da sorgulanmalıdır.