“Ödenmemiş istimlak bedeli 600-650 milyon euro civarında”

Araştırmacı Yazar Mete Hatay, mülkiyet tartışmaları sürerken, güneydeki malların durumuna mercek tuttu. Hatay, Kıbrıslı Türklerin vasilik aleyhine 150’ye yakın davasının devam ettiğini, 100 diğer davanın ise Kıbrıs Cumhuriyeti hükümetine karşı açıldığını ifade etti. 20 milyon euroluk bir ödeme yapıldığını, ödenmemiş istimlak bedelinin ise 600-650 milyon euro civarında olduğunun iddia edildiğine işaret etti.

Mete Hatay’ın paylaşımı şöyle:

“Mülkiyetle ilgili tutuklamalar yeniden başladıktan sonra, bazı Kıbrıslı Türk siyasetçiler ve yorumcular güneydeki Türk mallarını gündeme taşıdılar. Gelin biraz güneydeki malların durumuna bakalım. Kıbrıs Cumhuriyeti güneyde kalan 470 bin dönümlük Türk malının yönetimini kuzeyden farklı olarak 1990’da kurdukları geçici Türk Malları Vasiliğine devretmişti. Bu Vasilik malların kiralanması, farklı şekilde kullanımını ve geliştirilmesini amaçlıyordu. Bu daire kurulana kadar sanırım 10 bine yakın ev bazen yasal olmayan yollardan Türk mallarının üzerine inşa edildi. Bunların 5,000 kadarı Rum göçmen evleri. Bunun yanında Kıbrıs Cumhuriyeti 650 milyon euroluk istimlak gerçekleştirerek 22 bin dönüm Türk malının üzerinden yollar, barajlar, limanlar, havaalanları, elektrik santralları, araba park yerleri, kiliseler, göçmen evleri, dükkanlar vesaire inşa etti. İstimlak bedeli ise sadece kayıt üstünde kaldı. Yani mal sahiplerine ödenmedi. 250 bin dönümlük tarımsal arazi (hububat, narenciye, patates, üzüm bağları vesaire) ise Vasilik tarafından Kıbrıslı Rum çiftçilere çok cüzi fiyata kiralanmaktadır. Kıbrıs Rum hükümeti geçici olarak geçirdiği bazı emirname ve yasalarla mallarına ulaşmak veya tazminatını isteyen Kıbrıslı Türklere engel olmayı büyük oranda başarmıştır. İlk başlarda malı için başvuru yapacaklara Kıbrıs Cumhuriyeti kontrolündeki bölgede kalmaları şartı getirildi, daha sonra ise adayı 74’ten önce terk eden Kıbrıslı Türkler’e mal iade edilebileceğini açıkladı. Ama bunu da mahkeme sürecinden sonra “dostane çözümle” yapılması için epeyi uğraş gösterdi Kıbrıs Cumhuriyeti bürokrasisi. Yani başvuran kimseye malını hemen vermedi. Eşi Kıbrıslı Rum olan ve 1951’den beri yurt dışında yaşayan İngiliz vatandaşı Kıbrıslı Türk asıllı birine bile Mackenzi Beach meselesinde malın iadesini sağlayana kadar büyük zorluklar çıkarttı. Etkilenmiş mala ulaşımdaki diğer bir zorluk ise başvuru yapanın Rum malında oturması olarak gösteriliyor. Demek istediğim mevcut durumda kuzeyde mal tutan güneyli göçmen her an hukuk yoluyla tehdit altında tutulurken, güneydeki malına da ulaşması engellenmektedir. Şu anda Vasilik aleyhine Kıbrıslı Türklerin 150’ye yakın davası devam etmektedir. 100 diğer dava ise Kıbrıs Cumhuriyeti hükümetine karşı açılmıştır. Öte yandan Kıbrıs Yönetimi yerel hukukun tüketilmemesi için her aşamada arslanlar gibi savaşmaktadır. Şu an yerel hukuku tüketerek AİHM’e götürülebilmiş dava olup olmadığını öğrenemedim. 20’ye yakın yurt dışında yaşayan Kıbrıslı Türkle ise “dostane” anlaşma yapılarak ödeme yapılmıştır. Öğrendiğim kadarıyla 20 milyon euroluk bir ödeme yapılmıştır. Ödenmemiş istimlak bedeli ise 600-650 milyon euro civarında olduğu iddia edilmektedir. 3 tane mülk ise sahiplerine iade edilmiştir.”