ARTUN ÇAĞA
2024 ödemeler dengesi istatistikleri ekonomide kaynağı ve yönü izlenemeyen 17,7 milyar liradan söz ediyor
2023 yılında “-357,7” milyon dolar olan net hata ve noksan kalemi 2024’te %16 arttı
Ekonomide kontrol edilemeyen, izlenemeyen ve sorgulanamayan milyonlarca dolarlık bir para trafiği var
MİLYONLARCA DOLAR KAÇIYOR
KKTC’nin Ödemeler Dengesi istatistiklerine göre 2024 yılında “net hata ve noksan” (NHN) kalemi “-414,65 milyon dolar” düzeyinde hesaplandı. 2023 yılında “-357,70 milyon dolar” olan NHN, ekonomiye giren ya da çıkan ancak, resmi kayıtlarda kaynağı ve yönü net olarak izlenemeyen para hareketlerini ifade ediyor. Bu kalemin yüksek olması ekonomide “kayıt dışı para trafiğinin” arttığını gösteriyor. KKTC Merkez Bankası ile İstatistik Kurumu’nun ortak çalışmasıyla 2025’in son ayında açıklanan 2024 yılına ait ödemeler dengesi verileri, NHN’yi “negatif” yönlü gösteriyor. Net hata ve noksanın eksi (negatif) olması ise ülkeye gelen dövizden daha fazlasının resmi kayıtlara girmeden ülkeden kaçtığına işaret ediyor.
1 MİLYAR 659 MİLYON DOLAR!
2019-2024 arasında 1 milyar 498,8 milyon dolar ülkeden kaçarken, 160,41 milyon dolarlık “kayıtsız” giriş oldu. Resmi kurumlar, toplamı 1 milyar 659,22 milyon doları bulan net hata ve noksanın kaynağına ilişkin doğrudan bir açıklama yapmıyor. Ancak, ülkenin son yıllarda sıkça gündeme gelen yapısal sorunları, bu kalemin neden büyüdüğüne dair güçlü işaretler veriyor. Nakit ağırlıklı çalışan ve resmi finans sisteminin dışında hareket edebilen, “Yasadışı bahis ve kumar faaliyetleri; Kayıt dışı para transferleri ve elden dolaşan nakit; Gayrimenkul alım-satımlarında şeffaf olmayan finansman; İnsan ticareti, yasa dışı emek piyasası ve gölge ekonomi” gibi alanlar, paranın kaynağı olarak gösteriliyor.
KARA PARA İDDİALARI
KKTC, uluslararası tanınma sorunu, sınırlı denetim kapasitesi ve finansal sisteminin Türkiye’ye bağımlı yapısı nedeniyle uzun süredir “kara para tartışmalarının” merkezinde yer alıyor. Yasadışı bahis ve kumar gelirlerinin, kayıt dışı yollarla ekonomiye sokulduğuna dair iddialar ise yıllardır kamuoyunun gündeminde. Net hata ve noksan kaleminin bu ölçekte büyümesi, bu iddiaları daha görünür hale getiriyor. Finans uzmanları “Görünmeyen para, büyüyen risk” olarak özetlediği kayıt dışı paranın” tehlikelerine işaret ederken, “Suç ekonomisi ile reel ekonominin iç içe geçmesine neden olduğu” konusuna özellikle dikkati çekiyor.
