Rusya’nın Ukrayna ile müzakerelerde Ukrayna için “tarafsız, silahlardan arındırılmış Avusturya ve İsveç modelini teklif etmesi” son dönemde daimi tarafsızlık statüsüne sahip ülkeleri bir kez daha gündeme taşıdı.
Dünya genelinde yaşanan silahlı çatışmalarda, tarafsızlık politikası gereğince herhangi bir ülkenin yanında durmadığını ilan eden ülkelerin çoğu Avrupa’da bulunuyor.
Daimi tarafsızlık statüsüne sahip İsveç, Finlandiya, Avusturya, İsviçre ve İrlanda, yakın dönemde Afganistan, Suriye, Irak gibi savaşlarda yaşananlara karşı tarafsızlığını korurken, Rusya-Ukrayna savaşında açıkça Rusya karşıtı tavır sergiledi.
Söz konusu ülkeler, Rusya’ya hava sahalarını kapattı ve yaptırım kararları aldı.
Nasıl tarafsız oldular?
İsviçre, 1640’ta Otuz Yıl Savaşlarını sona erdiren Vestfalya Antlaşması (1640) ile tarafsız olduğunu ilan ederken, Finlandiya 2. Dünya Savaşı sonrası dönemde tarafsızlık politikasını benimsedi.
Tarafsızlığını, uluslararası bir anlaşmadan ziyade geleneğe dayandıran İsveç, 19. yüzyılın ilk yarısındaki savaşlarda tarafsızlığını korudu. Ülkenin tarafsızlığı, resmen 1834 yılında Kral 14. Gustav tarafından ilan edildi.
İrlanda, 2. Dünya Savaşı sırasında tarafsızlık politikasını benimsedi; Avusturya da 1955 tarihli Avusturya Devlet Sözleşmesi ve Avusturya topraklarında yabancı üslerin kurulmasını, ayrıca askeri ittifaklara katılımı yasaklayan anayasasıyla tarafsızlık statüsüne sahip oldu.
Rusya’nın tarafsızlık teklifi
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Müşaviri Vladimir Medinskiy, Ukrayna ile müzakerelerde bazı konularda ilerlemelerin kaydedildiğini açıklamış ve “Ukrayna, tarafsız ve silahlardan arındırılmış Avusturya ve İsveç modelini teklif ediyor.” ifadesini kullanmıştı.
Ukrayna’nın 1991’de tarafsız olma şartıyla eski Sovyetler Birliği’nden ayrıldığını anımsatan Medinskiy, bu şartın Ukrayna Devlet Egemenliği Beyannamesi’nde yer aldığına dikkati çekmişti.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov da Ukrayna’da İsveç gibi tarafsız devlet oluşturulması fikrine sıcak baktıklarını belirterek, “Bunun bir uzlaşma seçeneği olacağına inanıyoruz.” diye konuşmuştu.
