Reuters, 2 günde %8’den fazla değer kaybeden TL’nin analizini yaparak, değer kaybının Türkiye ve dolayısıyla KKTC yol açacağı sorunlara değindi:
REUTERS ARAŞTIRDI
Türk Lirası son iki günde %8’in üzerinde değer kaybetti. Bu durum Türkiye’deki yeni hükümetin 18 aydır sürdürülen ancak döviz rezervlerinin tükenmesine yol açan döviz kurunu kontrol altında tutma politikasından vazgeçtiğini gösterdi. Reuters’da yer alan analizde, Türkiye’nin on yıllardır süren finansal sorunları ve TL’deki değer kaybının oluşturabileceği 5 büyük soruna değinildi:
1. TL’DE KAYIPLAR SÜRECEK
Bütçedeki büyük açık, enflasyon sorunu ve birkaç yıldır uygulanan tartışmalı politikaların erittiği döviz rezervleri, TL’deki değer kaybının süreceğini gösteriyor. TL’deki değer kaybının durup durmayacağını ya da ne zaman duracağını kimse bilmiyor. JPMorgan ve Goldman Sachs’a göre dolar karşısında 25’e, hatta 30’a kadar yükselebilir. Her şey TCMB’nin daha önceki çalkantılı dönemlerde yaptığı gibi büyük bir faiz artırımına gidip gitmeyeceğine bağlı. TCMB başkanlığına Gaye Erkan’ın atanması hâlinde, faiz %8.5’ten %25-%30’a çıkarılabilir.
2. ACI YOKSA KAZANÇ DA YOK
Politika faizinde yapılacak büyük bir artırım tüketicilerin harcamalarını azaltacağı gibi şirketlerin borçlanma maliyetlerini artırarak ekonominin hızla yavaşlamasına, hatta daralmasına yol açabilir. Ekonomide muhtemel daralmanın yaratacağı külfet TL’deki değer kaybının fiyat avantajı sağlayarak muhtemelen hem ihracatçıların ve turizmcilerin gelirlerini artırmasıyla giderilebilir. Faizlerin artırılarak yüksek kredi büyümesinin kontrol altına alınması, devalüasyona kıyasla GSYH açışından daha büyük risk yaratacak.
3. ENFLASYON ÇARPINTILARI
Enflasyonun geçen yıl %80’i aştığı göz önüne alındığında, TL’nin değer kaybetmesi enflasyonda yeni bir artış görülecek. Son veriler manşet enflasyonun %40’ın altına indiğini gösterdi ama bu biraz da seçime giderken doğalgazın ücretsiz yapılmasıyla gerçekleşti. Analistler enflasyonun %50’nin üzerine çıkmasını beklerken, faizde büyük ölçekli bir artırıma gidilmedikçe enflasyonun seyrini neyin tersine çevirebileceğini söylemek zor.
4. KKM SORUNLARI
Türkiye, TL’nin değer kaybı nedeniyle şimdi kur korumalı mevduat (KKM) hesaplarının maliyeti ile karşı karşıya. Hükümet, 2021’de vatandaşların tüm paralarını dolar ya da altına çevirmemesi için KKM hesaplarını devreye almıştı. Dolar/TL’nin 26.5 seviyesine yükselmesi halinde TL seçimlere kıyasla %20 değer yitirmiş olacak. Bunun sadece KKM’de devlete yaratacağı maliyet GSYH’nin %3’üne yaklaşacak.
5. DÖVİZ BORCU YÜKÜ
Türkiye’de devletin, şirketlerin ve hanelerin kullanmış olduğu, 100 milyar dolara tekabül eden yabancı para borcu var. Borcun geri ödenememesi durumunda, borçları veren bankalar kendilerini bu olasılığa karşı korumaya almamışlar ise bilançolarında oluşacak açıklar nedeniyle zorluk yaşayacaklar. CCC kredi notuna sahip ülkeler hariç tutulduğunda gelecek 4 yılda vadesi dolacak “yüksek faizli borçların” %60’ını Türkiye ödeyecek.
