ARTUN ÇAĞA
İş insanlarına göre rüşvetin en yaygın görüldüğü durumlar:
1) Kamu ihaleleri ve izin, lisan işlemleri %64,
2) Kamuya ait arazi ve binaların tahsisi/kiralanması %60,
3) Devlet teşvikleri (%56)
YOLSUZLUK ALGISI ARTIYOR
Kuzey Kıbrıs Yolsuzluk Algısı: 2024 Raporu’ndaki verilere göre, “KKTC yolsuzluk, rüşvet ve rant ülkesi haline geldi” algısı giderek yükseliyor. Yolsuzluk raporu hazırlanırken görüşülen iş insanlarının büyük çoğunluğu ‘yolsuzluk’, ‘rüşvet ve ‘rant’tan şikayet ederken, bu üçlü ülkede iş yapmak isteyenlerin “şeytan üçgeni” haline dönüştü. Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün (TI) her yıl yayınlanan, fakat ülkemizi kapsamayan, Yolsuzluk Algı Endeksi metodolojisini temel alarak yapılan çalışmanın sonuçları, geçtiğimiz Salı günü açıklanmıştı. Rapor, akademisyenler Ömer Gökçekuş ve Sertaç Sonan tarafından, düşünce kuruluşu Friedrich Ebert Vakfı’nın destekleriyle hazırlandı. Raporun sonuçlarına göre KKTC 180 ülke ve bölge arasında kendisine ancak 140’ıncı sırada yer buluyor.
DİKKAT ÇEKİCİ NOKTALAR
2024 raporunun oluşturulması için uzmanlarla görüşmeler yapılırken, 351 iş insanıyla da anket yapıldı. Katılımcılar, hükümet üyeleri ve onların atadıklarının yolsuzluğa en fazla karışan iki grup olduğunu düşünüyor: Kabine üyeleri arasında yolsuzluk çok yaygındır diyenlerin oranı %60 iken, onları %55’le üst kademelerdeki memurlar takip ediyor. Katılımcılar tarafından yolsuzluğa en az karıştığı düşünülen meslek gruplarıysa Polisler, Savcılar ve Hakimler oldu.
Ankette ulaşılan çarpıcı sonuçların bazıları ise şöyle:
1. Ankete katılanların %75’i rüşvet ve yolsuzluğun ‘çok yaygın’; %74’ü de yolsuzluğun ‘çok ciddi bir sorun’ olduğu kanaatinde.
2. Her 3 iş insanından 2’si, bir yıl önceye göre ülkede yolsuzluğun arttığını düşünüyor.
3. Yolsuzluk en fazla kamu ihaleleri ve izin/lisans işlemlerinde gerçekleşirken, kamuya ait arazi ve binaların tahsisi ve kiralanması ve devlet teşvikleri peşinden geliyor.
4. İş yapmak için, “rüşvet ya da hediye vermeniz ya da bir iyilik yapmanız gerekti mi?” sorusuna katılımcıların %35’i “evet” dedi.
5. Ankete katılanların %57’si kamu kaynaklarının yolsuzluktan dolayı özel şirketlere, bireylere ve gruplara aktarıldığı fikrinde.
6. İş insanlarıyla yapılan ankette, yolsuzluğu caydırması beklenenlerin başarılı olmadığı sonucu çıktı.
7. Katılımcıların %55’i ülkede kara para aklamaya yönelik faaliyetler olduğu kanaatinde.
8. İş dünyası %62 ile “Hükümetin ‘büyük ölçüde, birkaç büyük çıkar grubu tarafından yönetildiği inancında”.
9. Yolsuzluğa karışan yetkililerden hesap sorulmadığı fikri ve yolsuzluğa karşı toleransta bir artış olduğu fikri yaygın.
10. Katılımcılara göre, “Rüşvet” iş yapmanın önünde çok büyük bir engel.
