Yaşlanmak, doğanın en adil döngüsüdür. Hepimiz yaş alırız; ancak nasıl yaşlandığımız büyük ölçüde bize bağlıdır. Son yıllarda “Longevity” yani uzun ve sağlıklı yaşam kavramı, tıbbın, beslenme biliminin ve toplumun ortak ilgisini çekmeye başladı. Çünkü artık mesele sadece daha uzun yaşamak değil, yaş aldıkça da zinde, üretken ve sağlıklı kalmak.
Günümüzde bilim insanları yaşlanma sürecini anlamak için hücrelerimizin gizli saati, mikroskobik yapılar olan “Telomerler” üzerine çeşitli çalışmalar yürütmektedir. Telomerler; kromozomlarımızın uç kısmında yer alan koruyucu kapaklar gibidir.
Her hücre bölündüğünde telomerler biraz kısalır. Bu kısalma, hücrelerin ömrünü belirleyen en önemli göstergelerden biridir. Telomerler çok fazla kısaldığında hücre artık bölünemez, yaşlanır veya ölür. Kısacası, telomer uzunluğu ne kadar korunursa, hücrelerin yapısı da o kadar genç kalır.
Beslenme ve yaşam tarzı telomerlerin korunmasında oldukça önemli rol oynamaktadır. Bilimsel araştırmalar, telomer uzunluğunun sadece genetikle değil, yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarımızla da yakından ilişkili olduğunu gösteriyor.
Antioksidanlardan zengin, bitkisel ağırlıklı bir beslenme modeli olan Akdeniz tipi beslenme telomerlerin korunmasına destek olurken; yüksek şeker, işlenmiş gıda ve doymuş yağ tüketimi telomerlerin daha hızlı kısalmasıyla ilişkilendiriliyor.
Sebze, meyve, tam tahıl, kuruyemiş, zeytinyağı ve balık gibi besinler; vücudu oksidatif stresten koruyarak telomerlerin kısalmasını yavaşlatabiliyor. Özellikle C vitamini, E vitamini, çinko, selenyum ve polifenoller gibi bileşenlerin telomer sağlığı üzerinde koruyucu etkileri olduğuna dair bilimsel bulgular gün geçtikçe artıyor.
Yalnızca beslenme değil, kronik stres, uykusuzluk ve hareketsizlik de telomerleri olumsuz etkiliyor. Uzun süren stresin, tıpkı yanlış beslenme gibi, telomerlerin daha hızlı kısalmasına neden olabileceği kanıtlanmıştır.
Düzenli egzersiz, kaliteli uyku ve zihinsel rahatlama yöntemleri telomer sağlığını korumada önemli destekleyiciler.
