İnşaat malzemelerinde dolayısıyla da inşaat maliyetlerindeki astronomik artışlar bir diğer neden
DÜŞÜK FAİZ KONUT PİYASALARINA YARADI… Ev fiyatlarındaki ve kiralardaki artış sadece KKTC ve Türkiye’ye özgü değil. On yılı aşkın süredir TC ve KKTC ile birkaç ülke hariç tüm dünyada izlenen düşük faiz politikası, paranın gayrimenkul varlıklara akmasına neden oldu. Covid-19’un da tetiklemesiyle gelişmiş birçok ülkede faizler eksiye düşünce, gayrimenkul fiyatları kontrolden çıktı. Para ya teknoloji şirketlerine ya da eve-mülke gidiyor. Teknoloji ve dağıtım (Amazon, Getir vs.) şirketleri milyarlarca dolar değerlendiyse, konut fiyatları da nedenle kontrolden çıktı.
İNŞAAT MALİYETLERİNİN ARTIŞI… Sadece faiz ve para politikaları değil, inşaat maliyetleri de fiyatları tetikliyor. ABD ve Avrupa’daki trilyonlarca dolarlık altyapı yatırım paketleri nedeniyle tüm dünyada inşaat maliyetleri fırladı. Türkiye %30’ları aşan konut fiyat artışında rekor üstüne rekor kırarken, yüksek talep yanında inşaat maliyetleri de çok etkili oldu. Konut fiyatları yükselince kiralar da yükseliyor. Avustralya’nın başkenti Sydney’de Ağustos ayında ev fiyatları %18 yükseldi, aslında bu artış, bir aylık değil, belki de ülkenin son on yıllık enflasyon oranına denk geliyor. Ancak, maliyet ve talep artışı fiyatları uçurdu.
YÜKSEK FİYATLAR TEPKİLERİ DE DOĞURDU… Ev fiyatlarında ve dolayısıyla kiralardaki bu yükseliş tepkiyi de beraberinde getirdi. Türkiye’de öğrencilerin tepkisi ortada. Benzer sıkıntılar olan Almanya’da da geçen haftaki seçimlerle birlikte yapılan halkoylamasında Berlinliler, şehirlerinde kurumsal yatırımcıların satın aldığı evlerin kamulaştırılmasına karar verdi. Karar uygulanır mı bilinmez. Berlin’de (ve dünyanın birçok başka şehrinde) zaten epeydir kira artışlarında üst sınır uygulanıyor. Tabi bu uygulama ancak eski kiracıları koruyor. Düşük faizden kaynaklanan makroekonomik dengesizlikler çözülmeden konut piyasasının makul fiyatlara gelmesi zor. Zira, varlık fiyatları arttıkça zengin daha zengin hale geliyor, zenginlerin daha çok tasarruf edecek geliri olduğu için de faizler düşüyor bu da varlık fiyatlarını artıran döngüyü sağlamlaşıyor.
