Evrensel Hasta Hakları Derneği ile Kıbrıs Kadın Sağlığı Araştırma Derneği’nden ortak bildiri

Evrensel Hasta Hakları Derneği (EHHD) ve Kıbrıs Kadın Sağlığı Araştırma Derneği (KISAD) 8 Mart Dünya kadınlar günü dolayısıyla ortak bir bildiri yayınlayarak, hasta haklarından “koruyucu tedbirlerin alınması hakkı” kapsamında HPV aşısının önemine dikkat çekti.

Hasta ve hasta yakınlarının menfaatinin korunması için çalışmalar yürüten  ve Aralık 2021 itibariyle de koruyucu önlemlerin alınması hakkını genişletmeyi temel alan Avrupa Birliği tarafından Kıbrıslı Sivil Toplum İş Başında VII Hibe Programı kapsamında finanse edilen Hasta Hakları İzleme Projesini hayata geçiren EHHD, Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşayan kadınların sağlık durumlarının, hastalık dağılımlarının ve görülme sıklıklarının belirlenmesi amacıyla bilimsel araştırmalar yapan KISAD ile işbirliği çalışmaları başlattı. EHHD KISAD’ın kadın sağlığı ile ilgili yaptığı araştırmalardan yararlanarak, özellikle serviks (rahim ağzı) kanserinin önlene bilirliğine dikkat çekti  ve bu konuda atılması gereken adımları yetkililere hatırlattı.

ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIK OLAN RAHİM AĞZI KANSERİ NEDENİYLE YILDA 300.000 KADIN HAYATINI KAYBEDİYOR

Serviks (rahim ağzı)  kanseri kadınlarda en sık görülen dördüncü kanser tipidir. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) yayınladığı verilere göre her yıl dünyada yaklaşık 570.000 kadın bu kansere yakalanmakta ve yılda  yaklaşık 300.000 kadın rahim ağzı kanseri yüzünden hayatını kaybetmektedir. Rahim ağzı kanserinin en yaygın nedeni olan  insan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonuna  karşı yıllar süren araştırmalar sonucu geliştirilen aşılar ilk kez  2006 yılında kullanım onayı almış ve HPV enfeksiyonunu önlemede 90%ın üzerinde etkinliğe sahip aşı 2007 yılına kadar 80 ülkede onaylanmıştır. İlk geliştirilen aşıların ardından 2014’te dokuz HPV tipine karşı koruyan Gardasil 9 adlı bir aşı da geliştirilmiş ve 2019 itibariyle, dünya çapında 100 ülkede, düzenli aşı programlarının bir parçası  haline gelmiştir.

KORUYUCU TEDBİRLERİN EN İYİ ÖRNEKLERİNDEN BİRİ OLARAK AŞININ ÖNEMİ

HPV enfeksiyonu yaygın kanının aksine sadece cinsel ilişki yoluyla değil, yüzeysel ten temasıyla da oluşabilen bir enfeksiyondur ve virüs en fazla parmaklarda, ellerde, ağızda ve cinsel organlarda bulunur. HPV’nin  neden olduğu kanserlerin ki serviks kanseri yanında, ağız, baş ve boyun, anal ve genital bölge  kanserleri de buna dahildir; neredeyse tamamını önleyebilen böylesine bir aşının geliştirilmiş olması özellikle kadın sağlığı açısından çok önemlidir. Ayrıca koruyucu tedbirlerin alınması hakkı kapsamında aşının 11 yaştan başlayarak hem kız, hem de erkek çocuklarının aşıya erişiminin sağlanması ve etkin kampanyalarla teşvik edilmesi gerekmektedir.

KIBRIS’IN KUZEYİNDE AŞININ KULLANIMI YETERİNCE YAYGIN DEĞİLDİR

2006 yılından beridir kullanılmakta olan aşı Kıbrıs’ın kuzeyinde ilk kez 2018 yılında kullanılmaya başlanmış ama etkin bir aşılama kampanyası ve programıyla yaygınlaşmamıştır. KISAD’ın 2006 yılından beridir kullanılmakta olan aşı Kıbrıs’ın kuzeyinde ilk kez 2018 yılında kullanılmaya başlanmış ama etkin bir aşılama kampanyası ve programıyla yaygınlaşmamıştır. KISAD’ın 2018-2019 yıllarında yaptığı araştırmaya göre 2006 yılından itibaren dünyada uygulanmaya başlanan aşının  Kıbrıs’ın kuzeyinde  ilk kez 2018 yılında kullanılmaya başladığı düşünülürse, böylesine bir koruyucu tedbirin alınması tam olarak 12 yıl gecikmiş demektir.

YENİ TEKNOLOJİLERDEN YARARLANMA HAKKI

Bunun  yanı sıra HPV’ye karşı geliştirilen ve diğer aşılardan 15% oranında daha fazla koruyuculuğa sahip olan ve gelişmiş ülkelerde kullanıma giren Gardasil 9 aşısı Kıbrıs’ın kuzeyinde mevcut değildir. Hasta haklarından birisi olan “yeniliklerden yararlanma hakkı” kapsamında da bu aşının Kıbrıs’ın kuzeyine getirilip, kullanımının yaygınlaştırılması elzemdir.

KIBRIS’IN KUZEYİNDE AŞILANMA ORANLARI ÇOK DÜŞÜK

Kıbrıs’ın kuzeyinin nüfusunun 10%na tekabül eden bir örneklem grubu üzerinde araştırma yürütülen Kıbrıs Kadın Sağlığı Araştırma İnisiyatifi projesinin yayınladığı araştırma sonuçlarına göre toplumumuzda 18-35 yaş  aralığındaki  kadınlardaki aşılanma oranı sadece 7.8% olup, bu oranın erkeklerde çok daha da düşük olduğu düşünülmektedir.  (Araştırma için:  www.kisad.org/)

HPV AŞISI TOPLUMUMUZDA KAMPANYALARDA TEŞVİK EDİLMELİDİR

Aşılar  koruyucu hekimlik, yani bir hastalığı  oluşmadan önce engellemek üzerine verilen mücadelede en büyük yardımcımızdır. Böylesi etkinliği kanıtlanmış, ve kanseri oluşmadan önce  riskini ortadan ciddi seviyede kaldırabilecek bir aşının sağlık sistemimizde zorunlu aşı  listesine girmesi ve kampanyalarla teşvik edilmesi elzemdir. Toplumumuzda kız çocukları için aşının ücretsiz olarak tedarik edilebileceği yetkili kurumlarca  duyurulmuş olsa da bu yeterli bir uygulama değildir. Aşının uygulama yaşı ideal olarak çocuk yaşlarda ve  11-13 yaş aralığı olsa da, bu yaş aralığı dışında da   aşı ne kadar erken uygulanırsa virüsle karşılaşmadan koruma sağlanması açısından avantajlı olunur.

Bu nedenle EHHD ve KISAD olarak ilgili yerel sorumlulara etkinliği en güçlü olan Gardasil 9 aşısının Kıbrıs’ın kuzey kesimine getirilmesi ve hem kız hem de erkek çocuklarına ücretsiz olarak sunulmasını yanında kampanyalarla aşının teşvik edilmesi yönünde çağrı yapar, önlenebilir hastalıklar yüzünden hiçbir kadının hayatını kaybetmemesi için mücadele etmeye davet ederiz.