-GIYNIK AKTÜEL
Aşk-ı Memnu yayınlandığı yıl televizyon tarihinin en çok izlenen dizileri arasına ismini altın harflerle yazdırmayı başaran bir dizi oldu. Halit Ziya Uşaklıgil’in ölümsüz eserinden uyarlanan dizi, ikonik sahneleri ve replikleri ile hepimizin hafızalarında yer edindi. Öyle bir dizi oldu ki Aşk-ı Memnu, yalnızca yayınlandığı sene değil, tekrarlarının kanallarda yayınlandığı zamanlarda da reyting listelerinde ön sıralarda kendine yer buldu. Peki neden? Bize Aşk-ı Memnu’yu bu dendi sevdiren ve izleten neydi?
İşte tam da bu soruyu irdeledi Klinik Psikolog Büşra Kara, ve sizler için Aşk-ı Memnu’nun psikolojik incelemesini yaptı.
İşte o inceleme yazısı;
AŞK-I MEMNU BİHTER PSİKOLOJİK İNCELEME
Her yazın başlangıcının geldiğini artık Aşk-ı Memnu’nun yayınlamaya başlanmasından anlıyoruz diyebiliriz bizim için ikonik bir yaz sembolü oldu ve hala ilk gün ki kadar izlenmekte ve sevilmekte .Geçen haftalarda Perşembe günü Aşk-ı Memnu final bölümünü ekranda ilk yayınlandığı andan itibaren olan gün ve saatinde yayınlamak istemişlerdi ve daha bunun reklamları çıkmaya başladığı andan itibaren twiter ,instagram,gibi sosyal mecralarda büyük bir yankı uyandırdı. Heyecanla o günü beklemeye başladılar. Beni de artık bir merak sarmaya başladı neydi Aşk-ı Memnu’yu defalarca izleten bizi bu kadar heycanlandıran ve Bihter’i aslında sevmemizin nedeni. Bu hafta çoğu kişinin yakından tanıdığı Bihter’i ahlaki değerlerden ziyade Psikolojik açıdan yorumlamaya karar verdim.
Ben psikanalatik ve travma perspektifinden bu konuyu değerlendireceğim ve bunlar bir bakış açısı hadi gelin birlikte bakalım..
Bihter’e Psikanaliz bakış açısıyla baktığımızda Bihter Elektra Kompleksi yaşamaktadır. Peki nedir bu Elektra Kompleksi ? Freud’a göre 3-6 yaş çocukların babaya aşırı düşkün olmaları ve anneyi rakip olarak görmeleridir. Bu durum yaş ilerledikçe anneyle özdeşleşmeyle çözülür yani anneye benzemekle çözümlenir.
Bihter’in babası annesinin ihanetine şahit olup kalp krizi geçirerek ölmektedir. Daha sonra ise Bihter Adnan Bey ile babasının mezarında tanışır ve burada evlenme teklifi alır. Adnan Bihter’in değişen baba nesnesidir. Aslında Bihter annesi yüzünden ölen babasının yerine bir baba figürü bulmuştur. Dizide aynı zamanda Firdevs Hanım’ın Adnan’la evlenmek istemesi de Bihter’in Adnan’a sahip olma arzusunu arttırmıştır.
İlerleyen bölümlerde ise Adnan’a karşı yoğun bir suçluluk duygusu yaşamaktadır ve nedenini anlamamaktadır. Bilinçdışında babası yerine geçen Adnan ile ilişki yaşamak onu içsel çatışmalara ve nevrotik anksiyete’ye itmiştir.
Ego daha sonra bu suçlulukla başa çıkamadığı zaman bastırma yoluna gider. Ancak bastırmaya çalışma girişimi başarısız olduğunda tehlike olarak algıladığı şeyle başa çıkamaz ve anksiyete çıkar. Tüm bunlar birleştiğinde doyum arayan libidonun onu Behlül’le yasak ilişkiye ittiğini görüyoruz.
Bihter’in Behlül’le ilişkisine baktığımızda ise travma bağı ile aslında birbirlerine bağlandıklarını görüyoruz. Bihter babasının travmatik ölümünü ve annesiyle çatışmalarını atlatamamış Behlül’de 6 yaşında anne ve babasını trafik kazasında kaybetmiş ve öz amcası tarafından istenmemiştir. Adnan Bey baba nesnesi olarak vardır ancak güçlü bir karakter olduğu için Behlül onun ile özdeşlememiştir ve ödipal çatışmaları da çözümlenememiştir. İkisi de travmatik öyküleri olduğu için tehdit algıları da yüksektir.
Neyse gelelim ilişkilerine Bihter’in Behlül’le ilişkisine; Behlül ulaşılmaz biri ve arzu duyduğu kişidir.. Ve bu Bihter’in iç çatışmalarını arttırmıştır. Ego ve süper ego arasındaki çatışma ilerleyen bölümlerde iyice artmış ve semptomlara neden olmuştur. Bihter’in bazı sahnelerde dissosiyasyon dediğimiz travma tepkileri göstermekte ve andan kopmaktadır.
Bihter en sonunda intihar eder. Freud intiharı süper egonun iç güdüleri yok etmeye yönelik çabası olarak tanımlar. Bihter’in intiharını annesi gibi eşine sadakatsiz davrandığı için cezalandırıcı süper egonun egoyu yok etmesi diyebiliriz.
Babasız büyüyen ve annesi tarafından hiç sevilmediğini düşünen Bihter’in içindeki kırılgan kız çocuğu Adnan ile olmak isterken Behlül’le beraber oldu ve yine annesi yüzünden Behlül’ün bir başkasıyla evlenmesini kaldıramadı. Firdevs Hanım tarafından yenilgiye uğramıştı. Kendisini Melih Bey takımı diye adlandırdığı ailesine ait hissetmezken şimdi Ziyagillere de ait hissetmiyordu. Annesinden nefret ederken bir yandan da ona benziyordu .Aynı zamanda onu seviyor, ondan nefret ediyor, ona karşı öfkeli ve bir yandan da annesiyle aynı yerde. Tüm bu içsel çatışmalar ve Bihter’in sonunu annesi ile olan çatışmaları getirmişti. Bu sandığımız gibi bir yasak aşk öyküsü değil anne-kız çatışmasıydı. Yasak aşk bunların sadece sonucuydu..
Bir diğer bakış açısından ise Bihter’in bağlanma problemi vardı. Kaygılı bağlanmıştı annesi duygusal olarak yoktu. Borderline dediğimiz bir yapıya sahip olan özellikleri vardı. Ayrılmak onun için çok zordu.Terk edilme hassasiyeti vardı ve son bölümlerde hem Behlül, hem annesi, hem Adnan tarafından terk edilmişti. Bunlar onu intihara götüren son darbeler olmuştu. Kendisini hiçbir zaman bir yere aitte hissetmedi yer edinmeye çalışma çabalarını da Matmazel ve mutfaktakilerle girdiği çatışmalarda gözlemleyebiliyoruz. Borderline yapıda olan bireyler için bu konular büyük önem arz etmektedir. Yaşadığı travmaları bastırmaya çalışmış ve hayatında tekrar eden bir travma döngüsü yaratmıştır. Ego gücü de zayıf olduğu için ve kişilik özelliklerinden dolayı da zaman zaman nevrotik zaman zaman psikoza kayan olaylar yaşamıştır ve travmasının kurbanı olmuştur.
Peki neden hala bu kadar Aşk-ı Memnu defalarca izleniyor ve konuşuluyor ?
Hepimiz çocukluğumuzdan beri mutlu sonlara alıştırıldık mutlu sonlarla büyütüldük. Aşk-ı Memnu alışık olmadığımız bir sonla bitti ve her izlediğimizde mutlu sonu görme arzusu taşıyoruz. Sonunu bildiğimiz şeyleri de izlerken kendimizi güvende hissediyoruz. Güven hepimiz için oldukça önemli bir konu. Bu yüzden defalarca izlendiğini düşünmekteyim.
Bu görüşlerim Psikolojik bakış açılarına göre yüzeysel yorumlanmıştır. Başka bakış açıları ile başka yorumlar mümkündür.
Sevgiler.
