TC KATKILARI YOK GİBİ… KKTC Bütçesi’nin ‘Yerel Gelir/Giderler’ kaleminde oluşan ciddi açık giderek büyüyor. KKTC bütçesinin Ocak-Ağustos 2020 arasındaki sekiz aylık dönemde yerel bütçe açığı 67,3 milyon TL olarak hesaplandı. İlerleyen ay ve yıllarda Kıbrıs tarihinde görülmemiş bir felaket senaryosuna doğru gidiyoruz. TC kaynaklı yardımlar sayesinde KKTC’nin ‘Genel Bütçesi’ artıda görünse de, TC yardım ve kredilerinin altyapı, savunma ve reel sektöre gitmesi nedeniyle kamu maliyesine hiçbir katkısı yok.
AMCAOĞLU UYARMIŞTI… Mart ayından itibaren, pandemi nedeniyle Kamu Maliyesi’nin ‘Yerel Giderleri’ oldukça artarken, ‘Yerel Gelirler’ ise öngörülerin çok gerisinde kaldı. Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu’nun ekonomik daralmayla ilgili sürekli olarak dile getirdiği öngörüler gerçek oluyor. Yerel Gelirleri, öngörülerin çok gerisinde kalan Kamu Maliyesi, ‘ek mesai’, ‘bayramlık’, ’13. Maaş’ ‘ek tahsisat’ ve ‘hayat pahalılığı’ bir yana dursun; önümüzdeki dönemlerde maaş dahi ödeyemeyecek duruma gelecek.
GIYNIK ÖZEL
KKTC Bütçesi’ne ‘genel’den baktığımız zaman pembe tablolar çizmek mümkünken, kamu maliyesini esas olarak ilgilendiren yerel bütçe ele alındığı zaman ülkenin ekonomik durumunun pek de parlak olmadığı gözler önüne seriliyor. 2018 yılından beridir Türkiye Cumhuriyeti’nden KKTC Kamu Maliyesi’ne tek bir kuruş katkı dahi yapılmadı. TC’nin KKTC Kamu Maliyesi’ne kredi desteği sağlaması halinde, yerel bütçedeki açığın bir nebze kapanabileceği ön görülüyor. İşte rakamlar:
YEREL BÜTÇEDEKİ AÇIK BÜYÜYOR
KKTC bütçesinin “Genel Gelirler” ile “Genel Giderler” açısından 23 milyon 810 bin TL fazla verdiği, buna karşın “yerel gelir ve giderlerde” 67,3 milyon TL açık oluştuğu hesaplandı. 8 aylık sürede alınan 297,9 milyon TL’lik “avans” eklendiğinde “avans dahil açık” genel bütçede 274,1 milyon TL’ye, yerel bütçede ise 365,2 milyon TL’ye çıkıyor. KKTC bütçesinin Ocak-Ağustos 2020 arasındaki dönemde “avans dahil açığı” ise 365,2 milyon olarak açıklandı.
KKTC bütçesinin Ocak-Ağustos 2020 arasındaki sekiz aylık dönemde yerel bütçe açığı 67 milyon 319 bin 504 Türk Lirası düzeyinde bildirildi. Bütçe için alınan 297 milyon 945 bin 171 TL avans da bu rakama eklenince, Hazine’nin yerel bütçedeki “avans dahil açığı” 365 milyon 264 bin 675 TL’yi buluyor. Ağustos 2020 sonu itibarıyla bütçenin toplam yerel gelirleri 4 milyar 321 milyon 013 bin 126 TL, yerel giderleri de 4 milyar 388 milyon 332 bin 630 TL oldu.
GENEL GELİRLER/GİDERLER ARTIDA
Ancak, Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre “Genel Gelirler” ile “Genel Giderler” açısından ülke bütçesi 23 milyon 810 bin TL fazla verdi. Bu verilere göre, Ocak-Ağustos döneminde bütçenin genel giderleri 4 milyar 854 milyon 547 bin 208 TL, genel gelirleri 4 milyar 878 milyon 357 bin 697 TL olarak gösterilirken, açık/fazla artı 23 milyon 810 bin 490 TL düzeyinde gerçekleşti.
Söz konusu hesaplamaya 297 milyon 945 bin 171 TL’lik avans rakamı dâhil edilince, Hazine’nin genel bütçedeki ‘avans dâhil açığı’ 274 milyon 134 bin 682 TL oluyor. Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, gelirler içinde ilk sırada %68.9’luk payla vergi gelirleri geliyor. Vergiden sağlanan 2 milyar 979 bin TL’nin üzerindeki geliri, 586 milyonluk fon gelirleriyle birlikte hesapladığımızda ise vergi ve fonların gelirler içindeki payı %82.5’i buluyor.
Giderler içinde ise %90.4’lük payla ilk sırada ‘mahalli giderler toplamı’ geliyor. Mahalli giderlerin ana unsurlarını personel maaşları, sosyal güvenlik harcamaları ve cari transferler gibi kalemler oluşturuyor.
TC YARDIM VE KREDİLERİ SAVUNMAYA GİDİYOR
2020 için bütçeye konulan 1 milyar 4 milyon TL’lik TC Yardım ve Kredileri’nin sekiz aylık gerçekleşme rakamı ise %39.81’de kaldı. Tadil edilen bütçede 2 milyar 415 milyon TL’ye yükseltilen bu rakam baz alındığında ise gerçekleşme rakamı %23.08’de kalıyor. Maliye Bakanlığı’nın yayınladığı tablolar incelendiği zaman TC Yardım ve Kredilerinin %80.98’lik kısmının savunma bütçesine sağlanan hibe olduğu görülüyor.
Rakamlar Türkiye’nin sekiz ayda savunma bütçesine 452,3 milyon TL, altyapı yatırım bütçesine 27,6 milyon TL ve reel sektörün desteklenmesi bütçesine de 12,3 milyon TL hibe verdiğini gösteriyor.
