Ekonomistler, 2008’de konutla başlayan finans krizine dikkat çekti
2006’DAN SONRA EN YÜKSEK ARTIŞ… Pandeminin yarattığı sağlık krizine karşı ekonomilerin parasal ve mali teşviklerle desteklenmesi dünya çapında gayrimenkul patlamasına yol açtı. Konut ve ticari emlak danışmanlığı şirketi Knight Frank’ın hazırladığı küresel konut fiyatları endeksine göre tüm dünyada konut fiyatları Mart sonu itibariyle 12 aylık sürede ortalama %7,3 artış kaydetti. Küresel fiyatlardaki bu artış, 2006’nın son çeyreğinden bu yana en yüksek seviye olarak kaydedildi.
SEKTÖRDE AŞIRI ISINMA VAR… 2020’de patlayan fiyatlar konut piyasasında balon riskini yeniden gündeme getirdi. Fiyatlardaki artışla birlikte, 2008 küresel finans krizinin temelinde olan konut sektöründeki aşırı ısınmaya dikkat çekilirken, bazı ülkeler gayrimenkul piyasalarını soğutmaya yönelik adımlar atmaya başladı. Başta fiyatların zirve yaptığı Yeni Zelanda olmak üzere birçok ülke gayrimenkul yatırımcıları için vergi teşviklerini geri çekti.
FİYATLARDAKİ SOĞUMA ZAMAN ALABİLİR… Knight Frank raporunda birçok ülkede yıl sonunda teşviklerin bitmesiyle birlikte alıcıların enerjilerinin düşük olabileceği, ayrıca yeni virüs varyantları ve kesintiye uğrayan aşı kampanyalarının da fiyatlara aşağı yönlü baskı yapabileceği belirtildi. Ancak, Covid-19 nedeniyle şehirlerin dışına kayan aşırı talep nedeniyle fiyatlardaki soğumanın zaman alacağı belirtiliyor.
2008 KRİZİ NASIL ÇIKMIŞTI?
ABD’deki konut fiyatları 2000’li yıllarda büyük yükselme göstermişti. Bu yükselmenin nedeni de kolaylıkla elde edilebilen tutulu satışlar (mortgage) idi. Sürekli yükselen konut fiyatları piyasalarda aşırı derecede iyimser bir hava yaratmış, bankaların konut almak için kolayca kredi sağlamalarına yol açmıştı. 2008’de konut fiyatları hızla inişe geçince subprime mortgage (yüksek risk ve yüksek faizli kredi) denilen bu kredi piyasası çöktü. Bu çöküş de batan bankalar nedeniyle 4 yıl süren küresel finans krizine dönüştü.
