Maymun Çiçeği Virüsü kapıda!

Dünya henüz koronavirüs salgınının etkisinden kurtulamamışken, sayıları hızla artan maymun çiçeği virüsü (monkeypox virus) vakaları uluslararası kamuoyunda panik yaratmaya devam ediyor. İlk kez 7 Mayıs 2022’de İngiltere’de görülen vakanın ardından, maymun çiçeği virüsü Avrupa’da salgın endişesi yarattı

KKTC’DE HENÜZ GÖRÜLMEDİ

Sağlık Bakanlığı, Avrupa’yı tehdit eden ve yeni bir salgın riski yaratan ‘maymun çiçeği virüsü’ ile ilgili açıklama yaptı. Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, ülkemizde maymun çiçeği virüsü vakası tespit edilmediği vurgulanırken, Bakanlığın, DSÖ ve diğer Uluslararası sağlık örgütlerini takip etmekte olduğu, ayrıca virüsün ülkemizde görülmesi halinde yapılması gerekenleri hayata geçirmek için çalışma başlatıldığı da belirtildi. Sağlık Bakanlığı, semptom taşıyan hastalarla ilgili tetikte olunması çağrısı da yaptı. Öte yandan söz konusu virüsün Güney Kıbrıs ve Türkiye Cumhuriyeti’nde de henüz görülmediği açıklandı.

GÜNEY KIBRIS ALARM AŞAMASINDA

Güney Kıbrıs’ta da ‘Monkeypox’ endişesi giderek artıyor. Virüsün yeni ve hızlı bir küresel yayılım eğilimine girmesi, alarm zillerinin çalmasına neden oldu. Uzmanlar, hükümeti ve halkı maymun çiçeği vakalarına karşı uyanık olmaya çağırdı. Kıbrıs Üniversitesi bulaşıcı hastalıklar doçenti Dr. Maria Koliou, maymun çiçeğinin adaya ulaşabileceğini söyleyerek, “Şu ana kadar bildirilen vaka sayısı az. Nasıl bulaştığını biliyoruz, bu yüzden genel olarak nüfus olarak dikkatli olmalıyız” dedi. Koliou, maymun çiçeğinin yeni bir pandemiye dönüşüp dönüşemeyeceği sorusuna verdiği cevapta, sağlık uzmanlarının hastalığın endemik olup-olmadığı ve ülkelere nasıl yayıldığı konusunda kafalarının karışık olduğunu hatırlatarak, yine de pandemi olasılığının dışlanamayacağını söyledi.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ NEDİR?

Virüs ilk olarak 1958’de bilimsel araştırmalarda kullanılan bir maymun kolonisinde tespit edildiği için bu ismi almıştır. Küresel aşılamanın yapılmasıyla beraber 1980 yılı itibarıyla son bulan çiçek virüsü ile maymun çiçeği virüsü arasında genetik benzerlik bulunmaktadır. Bu yüzden çiçek aşısı yaptıran kişiler, maymun çiçeğine karşı da bir miktar koruma ihtimali taşımaktadır. Bu virüs insanlarda ilk kez 1970’de görülmüştür.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ HAYVANARDAN İNSANLARA NASIL GEÇER? BULAŞMAMASI İÇİN NE YAPMAK GEREKİR?

Maymun çiçeği virüsünü taşıyan hayvanlar, fiziksel temas ile bu virüsü insanlara bulaştırabiliyor. Bu hayvanlar arasında kemirgenler ve primatlar bulunuyor. Bulaşı riskini azaltmak için vahşi hayvanlarla korumasız temas edilmemesi, özellikle de hasta olan hayvanlardan veya ölü hayvanlardan uzak durulması tavsiye ediliyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNDEN NASIL KORUNULUR, BULAŞMAMASI İÇİN NE YAPILMALI?

Maymun çiçeği virüsünden korunmanın en önemli yolu, virüsü taşıdığından şüphelenilen kişilerle fiziksel temas kurmamaktır. Bu nedenle, Sağlık çalışanları ve virüsü taşıyanlarla birlikte yaşayanların, lezyonlarla doğrudan temas etmemesi ve maske takması, virüsü taşıyanların yaralarının üzerine kapatması, kendilerini izole etmesi ve maske takması önerilmektedir. Fiziksel temasın gerekli olduğu anlarda, tek kullanımlık eldivenlerin giyilmesi gerekmektedir.

Aynı evde yaşayanların yüzeyleri, kıyafetleri ve mutfak eşyalarını düzenli olarak temizlemesi de oldukça önemli kabul ediliyor.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ HANGİ ÜLKELERDE GÖRÜLDÜ?

İlk vakanın 7 Mayıs’ta İngiltere’de görülmesinin ardından; Maymun Çiçeği virüsü ABD, Kanada, İspanya, Belçika, Fransa, Portekiz, İtalya, İsveç, Almanya, Avustralya, İsrail’in ardından İsviçre’de de görüldü.

İngiltere’de 11 yeni vaka daha tespit edilirken; vaka sayısı 20’ye çıktı. İspanya’da da 14 yeni vakayla toplam sayı 21’i buldu. Avrupa’da toplam vaka sayısı 100’ü aştı.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ ÖLDÜRÜCÜ MÜDÜR?

Endemik bir virüsün neden olduğu nadir hastalıklardan biri olarak bilinen maymun çiçeği, Kongo ve Batı Afrika türü olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Virüsün Kongo türünün yüzde 10’a kadar ölüm riski bulunurken; Batı Afrika türünün ise her 2 vakadan birinde yüzde 1 ölüm oranına sahip olduğu bilinmektedir.

Genellikle hayvandan insana ve nadiren insandan insana yakın temasla bulaşan virüs, vücutta yüksek ateş ve kaşıntılı kabarcıklara yol açarak etkisini göstermektedir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BELİRTİLERİ NELER?

Ateş, yoğun baş ağrısı, lenfadenopati (lenf bezlerinin şişmesi), sırt ağrısı, kas ağrıları ve şiddetli halsizlik ile karakterize invazyon dönemi 0-5 gün arasında sürer.

Lenfadenopati, başlangıçta benzer görünebilen diğer hastalıklarla (suçiçeği, kızamık, çiçek hastalığı) karşılaştırıldığında maymun çiçeği virüsü vakasının ayırt edici bir özelliğidir.

Deri döküntüsü genellikle ateşin ortaya çıkmasından sonraki 1-3 gün içinde başlar. Döküntü, gövdeden ziyade yüz ve ekstremitelerde daha konsantre olma eğilimindedir. Döküntüler genelde yüzde başlayıp (vakaların %95’inde) ve avuç içlerini ve ayak tabanlarını (vakaların %75’inde) etkiler.

Oral mukozalar (vakaların %70’inde), genital bölge (%30) ve konjonktiva ile birlikte kornea da (%20) etkilenir. Döküntü, ardışık olarak maküllerden (düztabanlı lezyonlar) papüllere (hafifçe kabarık sert lezyonlar), veziküllere (berrak sıvı ile dolu lezyonlar), püstüllere (sarımsı sıvı ile dolu lezyonlar) ve kuruyup dökülen kabuklara doğru değişiklik gösterir.

MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜ BULAŞIR MI, NASIL BULAŞIR?

Maymun çiçeği virüsü insanlara çoğunlukla kemirgenler ve primatlar gibi vahşi hayvanlardan bulaşır, ancak insandan insana bulaşma da mümkündür.

Monkeypox virüsü bir kişiden diğerine lezyonlar, vücut sıvıları, solunum damlacıkları ve yatak örtüsü gibi kontamine materyallerle temas yoluyla bulaşır.

Yetersiz pişmiş et ve enfekte hayvanların diğer hayvansal ürünlerini yemek olası bir risk faktörüdür. Anneden fetüse plasenta yoluyla da bulaşabilir.

ÇİÇEK AŞISI MAYMUN ÇİÇEĞİ VİRÜSÜNDE ETKİLİ Mİ?

Maymun çiçeği vakalarının başka ülkelere yayılarak küresel salgına dönüşme ihtimali tartışılırken, virüsün ölüm riskine karşı etkili bir aşının olup olmadığı merak edilenler arasında yerini aldı. Konuya ilişkin İngiltere Sağlık Güvenliği Ajansı, maymun çiçeği virüsü için özel bir aşı olmadığını, ancak çiçek hastalığı aşısının bir miktar koruma sağladığını belirterek, ihtiyaç duyulanlara aşının teklif edildiği bilgisini paylaştı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verileri de, çiçek hastalığını yok etmek için kullanılan aşıların maymun çiçeği virüsü hastalığına karşı da yüzde 85’e kadar etkili olduğunu ifade etmektedir.