Hayata yaptığımız en büyük hatalardan biri “hayır” kelimesini kullanmamaktır. Bazen yapmak istemediğimiz birçok şeye evet deriz ama aslında insanları kırmamak için kendimizi kırıyoruz.
Tüm dillerde en zor, en keskin, en olumsuz sözcüğün ‘hayır’ olduğunu düşünebiliriz…
Ve bu yüzden de gerek özel ilişkilerimiz ve kurduğumuz arkadaşlıklarda, gerekse profesyonel iş hayatlarımızda, bu kelimeyi kullanmaktan kaçınırız. Halbuki hayır demek; kişisel, duygusal, fiziksel sınırlarımızı korumak, bizi daha tutarlı, huzurlu ve özgüvenli bireyler yapıyor. Bu durum olası dış dünya çatışmasından kaçmak yerine bitmek bilmeyen iç dünya çatışmasına girmemizi de engelliyor. Böylece bizler dış dünya ile daha dengeli, tutarlı ilişkiler yürütebiliriz. Çeşitli sebeplerden koruyamadığımız her alan için başka bir alanı hararetle savunmamıza gerek kalmıyor.
Bir kere içinde bulunmak istemediğimiz koşulları mecburen kabul ettiğimizde sadece içimizde çıkan isyan duygusuyla baş etmeye çalışmıyoruz, aynı zamanda “hayır” deme kasımıza da bir darbe indiriyoruz.
Peki, neden ‘hayır’ diyemiyoruz?
Bunun en basit sebeplerinden biri, karşımızdaki kişiye, özellikle de sevdiklerimize yardım etmek istememizden kaynaklanıyor. Bunda hiç bir yanlış yok, ancak eğer bir sınır koyamıyorsak ve ‘hayır’ demek istediğimiz halde diyemiyorsak, başkaları için harcadığımız enerji ve saatlerden sonra kendi işlerimiz aksıyorsa ve bu yüzden stres yaşıyorsak, o zaman bu tavrımızın çok sağlıklı olmadığını söyleyebiliriz. ‘Hayır’ diyemememizin ardındaki diğer sebeplerin bazıları ise şunlar olabilir: Kaba olmamak, uyumlu olmayı istemek, suçluluk duygusunu hissetmemek, bencil olarak anlaşılmaktan korkmak, çatışmadan kaçınmak, ilişkimizi bozmaktan korkmak, herkesi memnun etme ihtiyacı hissetmek.
Bazen hayır diyememenin zararı, istemediğiniz halde bir arkadaşınızın isteğiyle sinemaya gitmek kadar hafif olabilir. Fakat bedeli bazen istemediğiniz bir karar almak ya da istemediğiniz bir mesleği seçmek gibi başkalarının tercihlerinin hayatınıza yön verip, hayatınızda ciddi zararlara da yol açabilir. Yapılan araştırmalara göre hayır diyememek insanı depresyona sürüklerken istemediği herhangi bir durum karşısında hayır diyebilmenin ise psikolojik olarak kişiyi mutlu ettiği gözlemlenmiştir. İletişimin her alanında olduğu gibi bu konuda da ‘hayır’ sözcüğünü nasıl kullandığımız önemli; yani söyleme şeklimiz, üslubumuz fark yaratabiliyor. İşte size, sıradan bir ‘hayır’ demek yerine kullanabileceğiniz birkaç örnek ifade tarzı: “Sana yardım etmek, …. yapmak çok isterdim, ancak…” “Bu konuda ben sana yardımcı olamayacağım, ama… müsait olabilir belki.” “Biraz düşünmeme izin verir misin bu konuyu, sana yarın haber veririm.” “Maalesef benim için hiç uygun değil, ama istersen birlikte başka bir alternatif düşünelim.” “Bugünlerde çok yoğunum, … çok zamanımı alıyor. … gün sonra uygun olurum, senin için nasıl? Tüm bu cümle kalıplarının içerisinde bir ‘hayır’ mesajı var, ancak aynı zamanda karşımızdaki kişiye empati duyduğumuzu, mümkün olsaydı yardımcı olmayı istediğinizi iletiyoruz.
Bu ve benzeri ifadeleri kullanarak hem suçlu hissetmeyiz, hem de karşımızdaki kişiyle ilişkimizi zedelemek endişesinden kurtuluruz. Hayatımızdaki insanlara kendi önceliklerinizin, zamanınızın değerli olduğu mesajını verirsiniz. Bu, sizin bencil biri olduğunuz anlamına gelmez. Eğer sık sık ‘evet’ diyen ve herkesin yardımına koşan biriyseniz, ilk etapta bu yaklaşım, yukarıdaki ifadeleri kullanmak size biraz garip gelebilir. Ancak bir süre denemeye devam ederseniz, kendinizi ve çevrenizdekilerin tepkilerini gözlemlerseniz ‘hayır’ diyebilmek normalleşecektir, hatta kendinizi daha önce olmadığı kadar güçlü hissedebilirsiniz. İlişkinizde de samimi olduğunuzun, kendiniz gibi davranabildiğinizin ve sizin de değerli olduğunuzun farkına varabilirsiniz. Hayır demenin yavaş yavaş sizi daha mutlu ve rahat hissettirdiğini görmeye başlamadıkça artık hayır demek sizin için o kadar da zor olmamaya başlayacaktır. Sizin mutluluğunuzun herkesten daha önemli olduğunu ve siz mutlu olursanız etrafınızdakileri de mutlu olacağını unutmayın.
