Sınav kaygısı, öğrenilen bilgilerin sınavda hatırlanmasına, etkili bir şekilde kullanılmasına engel olan kaygı durumudur. Öğrencilerin sınava yüklediği anlam, sınavla ilgili sahip olduğu şemalara bağlı olarak sınav kaygısı oluşabilir. Başarıyı azaltan yoğun bir kaygı, endişe ve korku durumudur. Kaygı, normalde herkesin yaşayabileceği bir duygu olmasına rağmen gelişimi devam eden çocuklar ve gençlerin mücadele etmesi daha zor olabilir.
Sınav kaygısı, sınav öncesinde ya da sınav sırasında bazı belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtileri şöyle sıralayabiliriz; Telaş, unutkanlık, organize olmada zorluk yaşama odaklanma sorunu, sindirim sistemi problemleri (mide bulantısı, ishal, kabızlık) Ağız Kuruluğu, kalp çarpıntısı, hızlı soluk alıp verme, normalden fazla terleme ya da üşüme, baş ağrısı, yeme bozuklukları (iştahsızlık ya da aşırı yeme)Uyku düzeninin bozulması, yorgunluk, uzaklaşma arzusu, gerginlik ya da çabuk öfkelenme, tüm bu belirtiler sınav kaygısı belirtileri olarak karşımıza çıkar.
Önemli sınavlardan önce ya da sınav esnasında bu belirtilerden bir ya da birkaçını gösteriyorsanız sınav kaygısı yaşıyorsunuz demektir. Peki sınav kaygısı neden ortaya çıkar? Sınav kaygısı öğrencilerin sıkça yaşadığı bir problem olarak karşımıza çıkar. Peki; hangi düşünce ya da durumlar sınav kaygısını tetikler? Öğrenciler sınava yeterince hazır olmadıklarını düşündüklerinde kaygı hissetmeye başlarlar. Zamanları daraldıkça kaygı miktarı da artar. Özellikle ebeveynleri tarafından sürekli olarak başkalarıyla kıyaslanmaları kaygının ortaya çıkmasının önemli sebeplerinden biridir. Başarısız olmaktan korkan öğrenci kaygıya kapılır.
Mükemmeliyetçi bir yaklaşıma sahip olmak da kaygıyı tetikleyebilen nedenler arasındadır. Mükemmele ulaşma isteği ve beraberinde getirdiği yetersizlik hissi kaygının ortaya çıkmasına ya da kaygı düzeyinin artmasına neden olabilir. Kaygıyla baş etmenin en iyi yolu onu bastırmaya çalışmak yerine, varlığını kabul edip anlamaya çalışmaktır. Çünkü “kaygılanmamalıyım” dediğinizde daha çok kaygılanma olasılığınız yüksektir. Bunun yerine “Evet kaygılanıyorum. Bunun için ne yapabilirim?” diyebilirsiniz.
Birinci olarak sınavdan önce, sınava iyi hazırlanmış olarak girilmeli, uykusuz ve aç olunmamalı, (asitli içecekler, kırmızı et, baharatlı yiyecekler stresi artırdığı için bu yiyeceklerden kaçınılmalı). Sınav yerine zamanından biraz önce gidilmeli, acele edilmemeli, sınavdan önce gevşemeye çalışılmalıdır. İkincisi sınav sırasında; kendi kendinize başaramayacağım, sorular zor olacak, bilmediğim konular çıkacak gibi iç konuşmaları asla yapmayın. Bu var olan kaygınızı paniğe dönüştürecektir. Eğer aşırı bir kaygıya kapılmışsanız bir iki dakika sınavı bırakıp yapacağınız nefes egzersizi ile rahatlamaya çalışın.
Sınav başladığı an soruları dikkatlice okuyun, zamanınızı doğru ayarlayın. Rahatlamak için arada bir oturma pozisyonunuzu değiştirin, heyecanlanıp soruyu çözemediğimiz an sorunun yanına işaret koyarak o soruyu geçin. Sınavdan sizden önce çıkanları gördüğünüzde endişelenmeyin son dakikaya kadar zamanınızı kullanın. Kaygı zaman düzensizliklerine yol açar ve bu da kaygıyı daha da arttıran sonuçlara neden olur. Bunu kırmanın yolu, zamanı düzenlemektir. Sınav öncesi telaşla bir şeyler okuma, veya başka aktiviteler gösterme yerine normal ritminizin korumasında yarar vardır. Sabah zamanında kalkmak yapılacak işleri listelemek, programlı olmak yararlıdır. Ek işler üstlenmekten kaçınmak gerekir.
Sınava hazırlık sürecinde çocuğunuzun iyi ve dengeli beslendiğinden, yeterli süre uyuduğundan emin olun. Bazen çocuklar bu konuda yanlış inanışlara sahip olabilirler veya önemsemeyebilirler. Bu nedenle de ailenin fiziksel sağlığını korumasında çocuğa yol gösterici olması gerekebilir. Hayatta ne olursa olsun sizin çocuğunuzu koşulsuz kabul ettiğinizi ve koşulsuz sevdiğinizi vurgulayın. Çocuğun bir hatası olduğunda ve siz bu davranışına kızdığınızda veya hayal kırıklığına uğradığınızda bazen çocuklar bunu davranışına değil kendisine verilen bir tepki gibi algılayabiliyorlar. Mesela bazı çocuklar başarısız olduklarında kendilerine olan sevginin azalacağını düşünebiliyorlar. Bu nedenle çocuğunuzun sınav sonucu ne olursa olsun onu sevmeye, desteklemeye devam edeceğinizi bilmeye ihtiyacı olabilir.
