Trump nasıl başkan oldu?

GIYNIK ÖZEL

ABD başkanlık seçimleri için aylardır süren yarış bugün noktalandı. ABD halkı, anketler ve medyanın gösterdiğinin aksine, Cumhuriyetçi aday Donald Trump’ı seçti.

Hillary Clinton, Gary Johnson ve Jill Stein ve Donald Trump’ın aday olduğu seçimlerde Trump, 58 milyon seçmenin oyunu aldı, Senato’da 276 delegeye ulaştı ve ABD’nin 45’inci başkanı olarak seçildi. ABD’de bu sürece nasıl gelindi, ABD halkı başkanını nasıl seçti? Sorunun cevabı biraz karmaşık ancak genel manada ABD’de seçim süreci birkaç adımdan oluşuyor.

ABD’nin ‘karmaşık’ seçim sistemi

4 yılda bir yapılan ABD başkanlık seçimleri oldukça karmaşık. ABD halkı, sandığa gidiyor ancak, başkanı kendileri seçmiyor. Halk, başkanı seçecek olan ‘Seçiciler Kurulu’nu seçiyor. Seçici kurul ise başkanı belirliyor.

ABD’de başkan olmak için, halktan en fazla oyu almak yetmiyor. Başkanlığı garantilemek için, kilit role sahip olan tek bir merci var: ‘Seçiciler Kurulu’

ABD halkı başkanı doğrudan seçmiyor

ABD’li seçmenler, eyaletlerini “Seçiciler Kurulu” olarak adlandırılan kurultayda temsil edecek olan delegeleri belirliyor. Delegeler kendi partilerinin başkan adayına oy veriyor. Yani Seçiciler Kurulunda çoğunluğu kazanan üyeler, o eyaletin rengini ve partisini belirlemiş oluyor. Ayrıca, vatandaştan en fazla oyu almak, başkanlık için yeterli değil. Adayların, en fazla oyu halkın belirlediği delegelerden almak zorunda. Yani ABD’de başkanlık için kilit öneme sahip olanlar: ‘Seçiciler Kurulu’nu oluşturan delegeler.

Amerikalılar, 3 farklı şekilde oy kullanma işlemini gerçekleştiriyor: Geleneksel kağıt pusula yöntemi, elektronik oy pusulaları ve posta yolu ile.

Eyaletler, ABD Kongresi’ndeki üye sayısı kadar delege ile temsil edilebiliyor. Dolayısıyla her eyaletin delege sayısı farklı. Mesela, Washington’ın 12, California’nın 55, New York’un 29 delegesi var. Alaska, South Dakota gibi küçük eyaletler ise 3 delegeye sahip.

• ABD başkanı olmanın şartları neler?
• ABD’de başkan olmak için bazı şartlar var; bunların başında ABD vatandaşı olmak geliyor. En az 35 yaşını doldurmuş olmak ve 14 yıl ABD’de ikamet etmek, Kongre’de aday adayı olmak, ön seçimi kazanmak, mensup olunan partide başkan olmak, ulusal kampanya yaparak seçimi bizzat takip etmek gerekiyor. Sonrasında ise genel seçim ve halkın oylarıyla seçilen delegelerin başkanı belirlemesi adımı geliyor.

• Şubat’ta başlayan koşuşturma bugün sona erdi
• Şubat-Haziran 2016: Başkanlık seçimi maratonu, resmen başladı. Başkanlık ön seçimleri yapılarak, parti adayları belirlendi.
• Temmuz-Ağustos 2016: Parti adayları belirlendi. Demokrat Parti, Hillary Clinton’ı, Cumhuriyetçi Parti Donald Trump’ın aday olduğunu ilan etti.
• Eylül-Kasım 2016: Seçim kampanyaları başladı. Adaylar eyaletleri dolaşarak seçim beyannamelerini halka anlattı.
• Aralık 2016: Halkın seçtiği seçiciler kurulu üyeleri başkanı belirleyecek.
• Ocak 2017: ABD’ye Başkan seçilen Donald Trump, Ocak 2017’de görevine fiili olarak başlamış olacak.