Uyku, insanın genel sağlığını ve hayat kalitesini belirleyen önemli unsurlardan biridir. Bu nedenle uykusuzluk hastalığı insanların sağlığı ve yaşam kalitesinde belirgin bir bozulmaya neden olabilir. Uykusuzluk hastalığının diğer bir adı ise insomnia’dır.
Uykusuzluk (insomnia), uykuya dalmayı ve uykuda kalmayı zorlaştıran ya da çok erken uyanmaya ve yeniden uykuya dönememeye neden olan yaygın bir uyku bozukluğudur. Uykusuzluk hastalığı olan insanlar, uyandıklarında kendilerini yorgun hissederler. Uykusuzluk sadece enerji seviyesi ve ruh halini değil, sağlığı, iş performansını ve yaşam kalitesini de azaltabilir. Sağlıklı bir yetişkinin ne kadar uykuya ihtiyacı olduğu kişiden kişiye değişse de uzmanlar gecede yedi ile sekiz saatin yeterli olduğu görüşündedir.
İnsomnia, akut ve kronik olmak üzere iki farklı türde incelenir. Akut yani aniden gelişen ve kendiliğinden geçen insomnia türü, hemen herkesin yaşamı boyunca deneyimleyebileceği bir durumdur. Akut insomnia varlığında kişi, birkaç gün ya da hafta boyunca uykusuzluk çekebilir. Bu durum çoğunlukla kişinin stres seviyesine ve gün içinde yaşadığı travmalara bağlı olarak gelişir. Ancak kullanılan bazı ilaçlar ve kişinin genel sağlık durumu da akut insomniaya neden olabilir.
Kronik insomnia ise daha uzun sürelidir. Bu kişiler en az 3 ay boyunca haftada en az 3 kez uykusuzluk problemi yaşar. İnsomnia, psikolojik etkenlerin yanı sıra, fizyolojik ve / veya çevresel etkenlerden de kaynaklanabilir. Birçok insan, hayatının bir döneminde günler veya haftalar süren kısa süreli (akut) uykusuzluk yaşayabilir. Böyle durumlar genellikle stres veya travmatik bir olay sonucunda gözlenir. Ancak bazı insanlar bir ay veya daha uzun süren uzun süreli (kronik) uykusuzluk yaşar.
Uykusuzluğun kendisi birincil sorun olabilir ya da farklı bir tıbbi durum ya da kullanılan ilaçlar nedeniyle oluşabilir.Görülen belirtilerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir:Uykuya dalma güçlüğü, Beklenenden önce uyanmak, Uyku sonrasında dinç hissetmemek, Sinirli ve saldırgan olmak, Gün içinde yorgun ve halsiz hissetmek, Koordinasyon ve odaklanma güçlüğü, Olayları hatırlama konusunda güçlük yaşamak, Gün içine uykulu olmak, Uyku konusunda endişe duymak, Yapılan hata ve kaza sayısında artış, Hiperaktivite, Duygu durum bozuklukları, Anksiyete ve depresyon. İnsomnia, kişide başka bir sağlık sorunu ile ilişkili olmaksızın yalnızca uykusuzluk şeklinde görülebileceği gibi astım, artrit, depresyon, mide yanması ve kanser gibi pek çok hastalığa bağlı olarak da oluşabilir. Ayrıca kullanılan ilaçlar ve alkol tüketimi de insomniaya yol açabilir. Ancak insomnia çoğunlukla yaşanan olaylar, stres ve uyku düzenini bozan alışkanlıkların varlığından kaynaklanır.
Kronik insomniaya yol açan ve yaygın görülen etkenlerin bir kısmı şu şekilde sıralanabilir: Sağlık Sorunları: Kronik ağrı, kalp hastalıkları, astım, diyabet, gastroözofageal reflü, hipertiroidi, parkinson ve Alzheimer gibi pek çok rahatsızlık, insomniaya yol açabilir. Ayrıca huzursuz bacak sendromu da kişinin uykuya dalmasına engel olabilir.Uykusuzluk hastalığınız olduğunu düşünüyorsanız, bu durumu daha fazla ertelemeden en kısa sürede bir doktorla görüşmeniz tavsiye edilmektedir. Doktor, kişinin öyküsünü dinleyerek uykusuzluğa sebep olabilecek nedenleri araştırır. Eğer, uykusuzluğun nedeni bilinmiyorsa uykusuzluğa bağlı olabilecek tıbbi sorunların belirtilerini bulmak için fizik muayene yapabilir.
Uykusuzluğa neden olabilecek altta yatan fiziksel hastalıklar araştırılırken tiroitle ilgili sorun olup olmadığı da araştırılır. Gerekli görüldüğü durumlarda MR gibi yüksek çözünürlüklü görüntüleme yöntemlerine ait raporlar istenebilir. Uykusuzluk hastalığının kesin tanısı için doktor bir veya iki haftalık uyku düzeninin yer aldığı bir çizelge ya da hastanın uyku kliniğinde bir gece takip isteyebilir. Böylece gece ne kadar uyanık kalındığı, nefes hareketleri, beyin dalgaları ve vücut aktiviteleri izlenerek, kayıt altına alınabilir.
Kronik uykusuzluk tedavisinde ise, öncelikle uykusuzluğa neden olan altta yatan sağlık sorunlarının tedavi edilmesi gereklidir. Eğer şüphelenilen hastalıklar tedavi edildikten sonra bile kişi uykusuzluk sorunu ile karşı karşıya kalıyorsa psikolojik değerlendirilmesi istenilebilir. Ayrıca akut uykusuzluk gevşeme egzersizleri, beslenme düzeni ve uyku kısıtlamaları ile tedavi edilebilir. Bu tarz teknikler için zaman ayırmak ve biraz çaba gereklidir. Fakat doktor tarafından önerilen basit değişiklikler ve egzersizler daha normal bir uyku düzenine geri dönülmesi ve uykusuzlukla başa çıkılmasını sağlar.
